Duchowni szkolą się, jak pomagać osobom w kryzysie samobójczym
Już około półtora tysiąca duchownych w Polsce wzięło udział w szkoleniach i warsztatach, dotyczących wsparcia osób w kryzysie i zapobiegania samobójstwom. – To, jak Kościół w Polsce szybko zareagował na potrzebę szkolenia się w tym obszarze zasługuje na bardzo wyraźne podkreślenie. Nie chcemy być i nie jesteśmy bezradni – mówi ks. Tomasz Trzaska, suicydolog.
Skala samobójstw w Polsce od paru lat utrzymuje się na zbliżonym poziomie – rocznie życie odbiera sobie około pięć i pół tysiąca osób. To dwukrotnie więcej, niż ginie na polskich drogach. W ostatnich latach wzrosła także liczba zachowań samobójczych wśród młodzieży. Liczba podejmowanych prób samobójczych jest niestety wielokrotnie większa.
– Zauważam, że w ostatnich latach zdecydowanie wzrosła potrzeba powszechnej edukacji w zakresie udzielania wsparcia psychologicznego osobom w kryzysach i trudnościach. Tym bardziej jest ona paląca w obszarze pomocy osobom, które nie mają siły żyć. Trzeba podkreślić, że Kościół na tę potrzebę zareagował bardzo szybko. W kontaktach duszpasterskich mamy wiele sytuacji, w których spotykamy osoby w kryzysie. Wszędzie tam mamy możliwość udzielenia pomocy – zauważa ks. Tomasz Marek Trzaska, suicydolog z Biura ds. Zapobiegania Zachowaniom Samobójczym Instytutu Psychiatrii i Neurologii w Warszawie, współtwórca platformy pomocowo-edukacyjnej “Życie Warte jest Rozmowy”, prowadzący szkolenia dla duchownych.
W ramach profilaktyki zachowań samobójczych udało się przeszkolić księży i siostry zakonne – w tym duszpasterzy młodzieży i duszpasterzy powołań, ale także duchownych, pracujących na co dzień w duszpasterstwie. Szkolenia dla kapłanów odbyły się już w dziesięciu diecezjach, a także w wielu zgromadzeniach zakonnych. – Jestem często zapraszany na diecezjalne spotkania kapłanów w ramach rejonowych dni skupienia czy innych wydarzeń. Niekiedy też – na zaproszenie biskupów diecezjalnych – prowadzimy kilkugodzinne szkolenie realizowane przez cały zespół specjalistów, z którym tworzymy projekt “Życie warte jest rozmowy”. Z radością przyznam, że księża aktywnie angażują się w te szkolenia. Notują, zadają pytania i konsultują przypadki. A że pracujemy zazwyczaj w zamkniętym, kapłańskim gronie, to mam też większą swobodę mówić także o trudach kapłańskiego życia – tłumaczy ks. Trzaska.
Zobacz też:
Szkolenia chętnie organizują także zgromadzenia zakonne dla braci i sióstr oraz pracowników świeckich. – Kilka dni temu prowadziłem takie szkolenie dla sióstr Urszulanek, nauczycieli i rodziców z ich placówek edukacyjnych w całej Polsce. Uczestniczyło w nim kilkaset osób. Zainteresowanie naszymi szkoleniami jest bardzo duże, co napawa mnie dumą, że Kościół tak chętnie chce edukować się w zakresie wspierania osób w kryzysie. To niezwykle trudna posługa, niekiedy na granicy życia i śmierci. Tym bardziej cieszę się, że ciągle spływają do nas kolejne prośby o przeprowadzenie szkoleń i warsztatów – mówi ks. Trzaska.
Uczestnicy zajęć otrzymują rzetelną wiedzę o zjawisku samobójstw: jego skali i przyczynach. Uczą się, czym jest kryzys psychiczny, w jaki sposób go rozpoznać i jak udzielić pierwszej pomocy emocjonalnej, czyli jak wesprzeć osobę w kryzysie, nie będąc psychologiem czy psychoterapeutą. – W czasie spotkań przekazujemy konkretne wskazówki, jak pomagać, ale uczymy także, jak w tym procesie pomagania zadbać o siebie, aby czuć się bezpiecznie. Wyraźnie podpowiadamy, kiedy jest moment, aby osobę w kryzysie przekazać w ręce specjalistów. Takie spotkanie to nie tylko zbiór informacji, lecz cały warsztat i sposób postępowania z osobą w kryzysie. Nie pozostawiamy też duchownych samymi sobie – towarzyszymy im zarówno poprzez przygotowane materiały dostępne na naszej stronie internetowej, ale także poprzez bezpłatne konsultacje dla tych z nich, którzy duszpastersko “prowadzą” osobę w kryzysie – tłumaczy suicydolog.
W szkoleniach skierowanych do osób duchownych ważnym aspektem są wskazówki związane ze sprawowaniem sakramentu pokuty i pojednania. Księża uczą się, co zrobić, kiedy penitent w czasie spowiedzi zgłasza myśli samobójcze, w jaki sposób poprowadzić rozmowę. Innym elementem, na który prowadzący zajęcia dla kapłanów kładą duży nacisk, jest przygotowanie uroczystości pogrzebowej osoby, która odebrała sobie życie. – Niezwykle ważne jest by wiedzieć, jak rozmawiać z rodziną pogrążoną w tak strasznej żałobie, jak im towarzyszyć, co mówić a czego absolutnie nie mówić podczas homilii, a także jak wytłumaczyć parafii czy wspólnocie zaistniałą sytuację w taki sposób, by stała się środowiskiem wsparcia dla rodziny – wymienia ks. Trzaska.
Zobacz też:
Ostatnio, dzięki podpowiedziom duszpasterzy młodzieży, szkolenia wzbogaciły się o kolejny wątek – wiedzy o tym, jak udzielać wsparcia rówieśniczego. Bywa, że młodzi animatorzy grup formacyjnych podczas prowadzonych spotkań w grupach lub w zwyczajnych relacjach rówieśniczych słyszą od swoich kolegów o dręczących ich myślach samobójczych i czują się w tej sytuacji bezradni. Szkolenie ma ich wyposażyć w podstawową wiedzę na temat sposobów reagowania.
Równolegle, w ramach działań Biura ds. Zapobiegania Zachowaniom Samobójczym IPiN zostały przygotowane standardy postępowania dla duchownych w przypadku wystąpienia ryzyka zachowań samobójczych. Działania te – realizowane przez ekspertów Biura – mają wspierać różne grupy zawodowe, w tym duchownych w udzielaniu pomocy osobom w kryzysie.
Oprócz szkoleń dla kapłanów, sióstr zakonnych i innych grup, zawodowo związanych z pomaganiem, prowadzone są także warsztaty dla mediów – to od ich sposobu informowania o problemie samobójstw zależy w dużej mierze wiedza, jaka trafia do społeczeństwa. – Media kościelne są bardzo zainteresowane prowadzonymi przez nas szkoleniami dla dziennikarzy, mam wrażenie, że mimo tego, że najrzadziej informują o zachowaniach samobójczych, to szczególnie chętnie chcą tę wiedzę uzyskać. To bardzo dobry sygnał – podkreśla ks. Trzaska.
Zobacz też:
Zainteresowani szkoleniami i warsztatami dla osób duchownych i świeckich mogą kontaktować się bezpośrednio z ks. Tomaszem Trzaską: t.trzaska@zwjr.pl. Na stronie “Życie warte jest rozmowy” (www.zwjr.pl) dostępne są także bezpłatne materiały edukacyjne oraz możliwość skorzystania z konsultacji dla duchownych.
Agnieszka Huf
