Archaniołowie na 12 obrazach wielkich mistrzów

„Trzej archaniołowie”

  Marco d‘Oggiono, "Trzej archaniołowie".
Olej na desce, ok. 1516, Pinakoteka Brera, Mediolan

Imponująca, piękna postać archanioła Michała, unoszącego się w powietrzu ze wzniesionym do cięcia mieczem, zdecydowanie dominuje na tym obrazie. Pokonany przez archanioła szatan nie ma już innego wyjścia, jak tylko zapaść się w otchłań – do piekła.

Aniołowie to wysłannicy Boga. Zadaniem Michała było zwykle zaprowadzanie Bożej sprawiedliwości. Dlatego pojawia się on na obrazach w scenach poskromienia złego ducha albo w scenach ważenia złych i dobrych uczynków na Sądzie Ostatecznym. Tu zwycięskiemu Michałowi towarzyszą dwaj inni archaniołowie. Z lewej dostrzegamy Gabriela, któremu Bóg powierzał misje przekazywania ludziom Bożej woli.

Dlatego widzimy go zwykle w scenach Zwiastowania. Tu wyraźnym gestem ku niebu wskazuje na Boże pochodzenie decyzji o strąceniu w czeluść piekła upadłego anioła. Z prawej strony stoi Rafał, którego imię oznacza po hebrajsku „Bóg uzdrawia”. Jego ręka położona na sercu oznacza, że Bóg z miłości do człowieka podjął decyzję o surowym potraktowaniu szatana. Mowa gestów archaniołów jest więc tłumaczeniem Bożego działania.

Artysta zrezygnował z przedstawiania diabła jako odrażającego potwora. To przystojny młodzieniec, którego demaskują tylko tradycyjne diabelskie atrybuty – rogi, pazury i czarne skrzydła. W takiej postaci widzowie mogli łatwiej wyobrazić sobie jego demoniczną rolę kusiciela.

Twarze aniołów, łagodne i pełne dobroci, nieprzypadkowo przypominają oblicza bohaterów obrazów Leonarda da Vinci. Marco d’Oggiono był jednym z uczniów wielkiego Leonarda.

Ciąg dalszy na następnej stronie