Archaniołowie na 12 obrazach wielkich mistrzów

„Archaniołowie z Tobiaszem”

  Francesco Botticini, „Archaniołowie z Tobiaszem”, tempera na desce, ok. 1470 Galeria Uffizi, Florencja
tempera na desce, ok. 1470 Galeria Uffizi, Florencja

Kim jest młodzieniec prowadzony za rękę przez anioła? To Tobiasz, syn pobożnego Żyda o tym samym imieniu, którego historię opowiada Księga Tobiasza zawarta w Starym Testamencie. Gdy stary Tobiasz oślepł, wysłał syna w daleką i niebezpieczną podróż, by odzyskał pieniądze oddane niegdyś przez ojca na przechowanie jednemu z przyjaciół.

Archanioł Rafał zaofiarował się jako towarzysz podróży młodego Tobiasza. Po drodze opiekował się nim, doradził mu także, by złowił rybę w rzece Tygrys. Potem żółcią tej ryby przywrócił wzrok jego ojcu. Artyści pod koniec średniowiecza zaczęli coraz częściej malować wspólną podróż Tobiasza i Archanioła. Nie skupiali jednak swej uwagi na uzdrowieniu starego Tobiasza, lecz na opiece, jaką roztoczył Rafał nad jego synem.

Odpowiadało to bowiem przeświadczeniu, które wówczas stawało się coraz bardziej powszechne, że każdy człowiek ma swojego Anioła Stróża. Rafał prowadzi Tobiasza za rękę, spoglądając na niego z troską. Młodzieniec niesie złowioną rybę, a Archanioł miseczkę z jej żółcią, która później posłuży do uzdrowienia starego Tobiasza. Obok biegnie pies należący do młodzieńca.

O psie wspomina Księga Tobiasza. Ale Francesco Botticini dodał także coś od siebie – uzupełnił scenę postaciami dwóch innych archaniołów: z lewej widzimy Michała, a z prawej – Gabriela. Michał, jako pogromca szatana, przedstawiony jest w zbroi i z mieczem. Niesie także kulę symbolizującą władzę, jaką w imieniu Boga pełni nad światem. Gabriel, archanioł wybrany przez Boga do Zwiastowania Maryi, trzyma w ręce lilię – symbol jej czystości.

Ciąg dalszy na następnej stronie