Jan Paweł II w posynodalnej adhortacji apostolskiej z 1984 roku Reconciliatio et paenitentia w charakterystyczny dla siebie sposób starał się przemodelować myślenie Kościoła o „chodzeniu do spowiedzi” i przyjmowaniu sakramentu pokuty: to, co czasami wydaje się dziwną lub tajemniczą katolicką praktyką, należy rozumieć – wyjaśniał papież – w kategoriach osobistego dramatu każdego ludzkiego życia, jakim jest dramat wolności. Jeśli bierzemy na poważnie wolność, oznacza to także, że bierzemy na poważnie nadużycie wolności, czyli grzech. A jeśli bierzemy na poważnie grzech, musimy też umieć nazwać rany, jakie nam zadaje w naszym życiu, to dopiero bowiem stanowi pierwszy krok do ich zaleczenia. I dlatego, jak naucza Jan Paweł II, już sam fakt, że ktoś klęka, by nazwać swoje rany, przydaje mu godności. Wyznanie grzechów wcale nie pomniejsza ani nie dehumanizuje człowieka; przeciwnie, wyzwala go i uszlachetnia.

Regularne wyznawanie grzechów to także – jak mówi papież – istotny element naszego upodabniania się do Chrystusa, gdyż Krzyż Chrystusa to źródło pojednania Boga z ludzkością. Więcej, sama geometria krzyża streszcza w sobie dwa wymiary pojednania, których pragnie każda wrażliwa dusza: pionowa belka wbita w ziemię i zwrócona ku górze symbolizuje naszą potrzebę pojednania z Bogiem, a belka poprzeczna wskazuje na nakaz pojednania się z bliźnimi. Jako jednostki pragniemy przebaczenia ze strony Boga za przewiny, które niesiemy indywidualnie w naszej wędrówce przez życie; jako jedna ludzka rodzina musimy przebaczać sobie nawzajem. Oba te dążenia znajdują swoje ucieleśnienie w Krzyżu.

W wywiadzie udzielonym w roku 2011 pewnej lokalnej gazecie kardynał Francis E. George OMI, arcybiskup Chicago, powiedział, że teraz, kiedy jest już w połowie ósmej dekady swego życia, pragnie poświęcić się bardziej jako kapłan posłudze spowiedzi. „Najważniejsze rozmowy na naszej planecie mają miejsce w konfesjonale – powiedział kardynał. – Tam właśnie spotyka się duszę, która obnaża się całkowicie przed Bogiem i pokazuje się w całej prawdzie, a spowiednik jest tego świadkiem. To Bóg przebacza w konfesjonale, ale kapłan jest tego świadkiem i stara się w tym pomóc człowiekowi. Jeśli uda mi się zrobić to dobrze i pomóc chociażby tylko kilku osobom, będę mógł powiedzieć Panu, że przynajmniej kilka rzeczy zrobiłem jak należy”. Penitenci kardynała będą zaś mogli przybliżyć się do chwały Pana oczyszczeni, jak Mojżesz, Aaron i kapłani Starego Przymierza.

Dobrze nam znana przypowieść o faryzeuszu i celniku, czytana w Ewangelii przeznaczonej na dzień dzisiejszy, rzuca jeszcze więcej światła na dramat ludzkiej wolności uobecniany w przyjęciu sakramentu pokuty i manifestujący się w nazwaniu swoich grzechów, skrusze za grzechy, przyjęciu pokuty i otrzymaniu rozgrzeszenia. Pokorny celnik, który w oczach swoich ziomków uchodził za zdrajcę, ponieważ zbierał podatki dla pogańskiego okupanta, jest podobny do Samarytanki przy studni, o której Kościół nam czytał ubiegłej niedzieli i której rozmowa z Jezusem wprowadziła kontekst duchowy dla całego trzeciego tygodnia Wielkiego Postu. Podobnie jak ona mogła poprosić Jezusa o wodę żywą, ponieważ pragnął jej wiary, tak samo i celnik może prosić Boga o miłosierdzie, ponieważ Bóg pragnie jego nawrócenia i przyznania się do własnej grzeszności. Przyjąć dar skruchy – oto kolejna cnota, której musimy się nauczyć w czasie naszej wędrówki nawrócenia. Przyjmując ten dar j a k o dar, pielgrzym przekonuje się, że wyznanie grzechów to nie obowiązek narzucony z zewnątrz, lecz przywilej wynikający z sakramentu chrztu, którego pragnienie rodzi się we wnętrzu każdego z nas.

Wyznanie i przebaczenie grzechów powinny doprowadzić nas do przemiany życia – do tego, by żyć na podobieństwo męczenników: Zuzanny, Gabinusa, Felicyty i Witalisa, których relikwie czczone są w konfesji pod ołtarzem głównym dzisiejszej stacji. W czytaniu zaczerpniętym z pism Ojców Kościoła w dzisiejszej Godzinie Czytań wielki wschodni Ojciec Kościoła, Grzegorz z Nazjanzu, przedstawia refleksję nad odznaczającym się mniejszym dramatyzmem, aczkolwiek równie ważnym, wyrazem autentycznego nawrócenia. Ci, którzy otrzymują miłosierdzie przez nawrócenie lub sakramentalne rozgrzeszenie, muszą zacząć służyć Panu, obecnemu w najmniejszych spośród braci:

Odwiedzajmy Pana póki czas, pielęgnujmy Go i nakarmijmy, odziejmy Go i przygarnijmy do siebie, uczcijmy Go nie tylko stołem, jak niektórzy, czy olejkami, jak Maria, nie grobem, jak Józef z Arymatei, ani tym, co związane jest z pogrzebem, jak Nikodem, który tylko połowicznie kochał Chrystusa, nie złotem wreszcie, kadzidłem i mirrą, jak to uczynili Magowie przed tymi wszystkimi, których wymieniliśmy. Pan bowiem wszechrzeczy pragnie miłosierdzia, a nie ofiary [...]. Takie właśnie miłosierdzie okażmy Chrystusowi w ubogich, którzy leżą dziś rozciągnięci na ziemi, aby nas przyjęli, gdy stąd odejdziemy, do wiecznych przybytków, w samym Chrystusie, Panu naszym, któremu chwała na wieki. Amen.