Z perspektywy czasu widać, jak wielki był udział Jana Pawła II w rozpadzie komunizmu, przywróceniu wolności religii w Europie Wschodniej oraz zjednoczeniu kontynentu. Ten pontyfikat zostawił niezatarty ślad w dziejach świata.
Wszystko to było oczywiste 20 lat temu, kiedy papież Polak umierał, jednak dzisiaj mamy inną sytuację. Zwłaszcza w Polsce opinia publiczna, od co najmniej dekady, karmiona jest wyłącznie jednym tematem – reakcją Ojca Świętego na przypadki pedofilii wśród duchowieństwa. Mamy przy tym do czynienia z jednostronnymi, wyrwanymi z kontekstu historycznego oraz niepopartymi dowodami zarzutami i niezwykle agresywną ich interpretacją. W medialnej hucpie znika historyczny wymiar tego pontyfikatu. Dlatego należy przypominać najważniejsze fakty z tej dziejowej misji. Skoncentruję się na wątkach wschodnich, gdyż wpływ Jana Pawła II na ostatnią dekadę PRL jest lepiej znany.
Zmiana paradygmatu
Aby zrozumieć, jakim przełomem w kwestii upominania się o prawa katolików w krajach komunistycznych był pontyfikat papieża Polaka, należy prześledzić wcześniejsze wysiłki podejmowane przez Stolicę Apostolską w tej kwestii. Istotny w tym względzie był zwłaszcza pontyfikat Pawła VI. Korzystając z odprężenia na arenie międzynarodowej w latach 70. ubiegłego wieku, Ojciec Święty starał się przy pomocy działań dyplomatycznych ulżyć cierpieniom katolików w Europie Wschodniej. Jednocześnie unikał publicznych wystąpień w obronie prześladowanych chrześcijan z obawy, że taki głos niczego nie zmieni, a jedynie zaostrzy represje. Związek Sowiecki był przez Stolicę Apostolską traktowany jako hegemon współczesnego świata. W Watykanie powszechne było przekonanie, że potęga i wpływy komunizmu nie zmienią się w życiu tego pokolenia, a zapewne i wielu następnych.
To dla nas sygnał, że cenisz rzetelne dziennikarstwo jakościowe. Czytaj, oglądaj i słuchaj nas bez ograniczeń.
Andrzej Grajewski
W redakcji „Gościa Niedzielnego” pracuje od czerwca 1981 r. Dziennikarz działu „Świat”. Doktor nauk politycznych, historyk. Autor wielu publikacji prasowych i książek – m.in. „Wygnanie” oraz „Agca nie był sam: wokół udziału komunistycznych służb specjalnych w zamachu na Jana Pawła II”.