Żydzi rozpoczynają obchody święta Pesach

Paschę na całym świecie poprzedza wielkie sprzątanie domu związane z tradycją pozbycia się chamecu, czyli wszelkiej zakwaszonej mąki, która jest symbolem pychy i grzechu, i niektórych alkoholi (np. piwa). Czynności zewnętrzne wskazują na potrzebę duchowej odnowy człowieka.

Zgodnie z przepisami Tory święto Pesach obchodzone jest w Izraelu przez siedem kolejnych dni. Pierwszego i ostatniego dnia jest zakaz wykonywania pracy. W pozostałe wyznawcy judaizmu mogą ją podejmować. Przez ten czas żydzi nie spożywają produktów z zakwasem. W diasporze istnieje zwyczaj świętowania przez osiem dni, co związane jest z powstaniem tzw. drugiego dnia świąt.

Pierwszego dnia Pesach żydzi na całym świecie zasiadają do kolacji sederowej (po hebr. seder oznacza porządek lub kolejność) - najbardziej uroczystego z judaistycznych obrzędów. Przepisy dotyczące jej przebiegu są w ostatnim rozdziale Traktatu Pesachim w Misznie.

W czasie uczty czytana jest Hagada paschalna, czyli zbiór modlitw, historii, wspominania plag egipskich i pytań, które są odczytywane w określonej kolejności.

W kolacji sederowej uczestniczy przeważnie cała rodzina. Wyrazem otwartości na wszystkich, zwłaszcza potrzebujących, jest jedno z pierwszych zdań z Hagady: "Kto jest głodny, niechaj wejdzie i spożywa z nami. Kto jest w nędzy, niechaj wejdzie i niech razem z nami święci święto Pesach".

Zgodnie ze zwyczajem podczas Hagady dzieci zadają cztery pytania, rozpoczynające się po hebrajsku od słów: "Ma nisztana ha-lajla ha-ze mi-kol ha-lejlot?", czyli "Co odróżnia tę noc od innych nocy?". Dlaczego tej nocy jemy tylko macę? Dlaczego tej nocy jemy gorzkie zioła? Dlaczego maczamy gorzkie zioła dwa razy? Dlaczego jemy polegując (znak wolnego człowieka)?".

Wspominając plagi, które spadły kiedyś na Egipt, zwraca się dziś uwagę, na to "co niszczy ludzkość - na nowoczesne plagi takie jak: przemoc, uzależnienia czy zanieczyszczenie środowiska".

Istotnym elementem wieczerzy sederowej jest maca. W rozdziale 11. Księgi Wyjścia czytamy, że lud Izraela wyszedł z Egiptu po północy. Na pamiątkę pośpiechu, w jakim opuszczał on niewolę, podczas kolacji sederowej żydzi jedzą macę wyrabianą z mąki niekwaszonej, pochodzącej z pięciu gatunków zboża: żyta, pszenicy, jęczmienia, orkiszu i owsa oraz wody.

W czasie sederu wyznawcy judaizmu piją także cztery kielichy wina, które przypominają cztery obietnice Boga zapisane w Torze: "Ja was uwolnię od jarzma egipskiego (kielich uświęcenia). Ja was wybawię was z niewoli (kielich sądu/plag). Ja was wyswobodzę wyciągniętym ramieniem i przez surowe kary (kielich odkupienia/wybawienia) oraz "I wezmę sobie was za mój lud, i będę wam Bogiem (kielich chwały)".

Na stole czasie Paschy leżą: pieczone mięso z kością (baranina lub drób) - symbolizujące ofiary składane kiedyś w świątyni jerozolimskiej, jajko ugotowane na twardo - symbol zniszczenia świątyni jerozolimskiej, gorzkie surowe warzywa - symbol cierpienia w Egipcie, mus w kolorze cegły - rodzaj deseru przygotowanego z czerwonego wina, orzechów, jabłek i fig - symbol gliny, z której wyrabiano cegły w Egipcie, a także ucisku niewolników oraz seler lub natka - symbol ubogiego jedzenia, którym żywili się niewolnicy w Egipcie.

Hagadę kończy się recytacją Psalmów 113. i 114.

Kolację sederową może poprowadzić zarówno mężczyzna jak i kobieta. Warunkiem jest znajomość języka aramejskiego - języka większości Żydów, po tym jak hebrajski stał się językiem wyłącznie liturgicznym.

Ostatniego dnia obchodów święta Pesach wspomina się przejście Żydów przez Morze Trzcinowe, czyli miejsce biblijne, w którym nastąpiło przejście przez Morze Czerwone.

Magdalena Gronek (PAP)

mgw/ jann/