My czy oni?

O tym, że nasi pochodzący z Afryki przodkowie przez jakiś czas zamieszkiwali Europę razem z neandertalczykami, innymi przedstawicielami rodzaju homo (czyli człowieka), wiadomo od dawna. Wiadomo też, że oba te gatunki miały wspólne potomstwo. To nie tak, że zamieszkujących Europę od około 400 tysięcy lat neandertalczyków pokonali przybysze z Afryki, a my jesteśmy dziećmi tych zwycięzców. Jesteśmy zwycięzcami (jeżeli przyjąć taką terminologię, bo przetrwaliśmy do dzisiaj), bo jesteśmy po części (mniejszej) neandertalczykami i potomkami Afrykanów. W naszej części świata kilka procent genomu współczesnych ludzi, niebędących Afrykanami, pochodzi od neandertalczyków. Analiza starożytnego DNA pokazała, że kluczowy okres wymiany genów między naszymi gatunkami trwał około 7 tysięcy lat i miał miejsce około 47 tysięcy lat temu. To była nie tylko krótka chwila w historii, ale – jak się okazuje – długotrwały proces. Neandertalczycy byli w posiadaniu genów korzystnych dla naszego przetrwania, w tym tych związanych z pigmentacją skóry, odpowiedzią immunologiczną oraz metabolizmem. Ta wymiana miała wpływ nie tylko na naszą odporność czy wygląd, ale również na naszą historię kulturową i archeologiczną. Każdy z nas nosi w sobie historie przodków, którzy przekraczali granice i żyli w świecie bardziej zróżnicowanym, niż moglibyśmy przypuszczać. To nie dzisiaj świat jest zróżnicowany. Dzisiaj – z punktu widzenia genetyki człowieka – jest wyjątkowo jednorodny. Zróżnicowany był kiedyś, kiedy dwa różne gatunki człowieka wymieniały się tym, co mają najlepszego. Efektem tej wymiany jesteśmy my. I nie to jest zaskoczeniem, ale to, że żyliśmy tutaj wspólnie przez wiele tysięcy lat. Chcąc zrozumieć nas dzisiaj i próbować przewidzieć nas jutro, nie możemy zapominać o nas wczoraj. Nas, czyli tych, którzy kilkadziesiąt tysięcy lat temu opuścili Afrykę, i nas, czyli tych, którzy tutaj, w Europie, żyli kilkaset tysięcy lat wcześniej.

Badania ludzkiego genomu, prowadzone przez wybitnego szwedzkiego genetyka Svante Pääbo, opublikowały równocześnie czasopisma „Science” i „Nature”.