Ukraiński IPN planuje w przyszłym roku ekshumacje szczątków ofiar tragedii wołyńskiej

"W tym roku do Ukraińskiego Instytutu Pamięci Narodowej zaczęły napływać wnioski od polskich obywateli w sprawie możliwości poszukiwania i ekshumacji szczątków członków ich rodzin. W szczególności otrzymano prośbę o przeprowadzenie takich prac w obwodzie rówieńskim" - zaznaczono w komunikacie. (https://tinyurl.com/3c4f8zmd)

"Po rozpatrzeniu wniosku, który wpłynął we wrześniu 2024 roku, Ukraiński Instytut Pamięci Narodowej zamierza włączyć prace poszukiwawcze w obwodzie rówieńskim do swojego planu pracy i wydarzeń na 2025 rok" - dodano.

"UINP pozostaje otwarty na współpracę z polskimi instytucjami w zakresie poszukiwania, zachowania i opieki nad miejscami pamięci Ukraińców w Polsce i Polaków w Ukrainie. Jednak biorąc pod uwagę fakt, że oficjalne międzyinstytucjonalne mechanizmy rozwiązywania problematycznych kwestii ze stroną polską w zakresie renowacji i ochrony miejsc pamięci nie istnieją od dłuższego czasu (w szczególności grupy robocze między instytucjami pamięci i ministerstwami odpowiedzialnymi za kwestie kulturowe), UINP jest skłonny wyjść naprzeciw interesom obywateli polskich i, w wyjątkowych przypadkach, bezpośrednio przyjąć rolę koordynatora w prowadzeniu działań poszukiwawczych na wniosek obywateli polskich, z zaproszeniem strony polskiej jako obserwatora" - podkreślił szef UINP Anton Drobowycz.

"Jeśli polscy obywatele udzielą nam niezbędnych wyjaśnień na temat lokalizacji potencjalnych miejsc poszukiwań, postaramy się im pomóc pomimo wojny i trudnej sytuacji gospodarczej" - przekazał Drobowycz.

Biorąc pod uwagę ograniczoną liczbę specjalistów i kontynuowanie przez Rosję pełnowymiarowej wojny przeciwko Ukrainie, której towarzyszą poszukiwania i ekshumacje martwych wojskowych i cywilów, skuteczność poszukiwań będzie zależeć również od dostępnych zasobów - poinformował UINP na swojej stronie internetowej.

W czerwcu 2022 r. ministerstwa kultury Ukrainy i Polski podpisały Memorandum o współpracy w dziedzinie pamięci narodowej. Dokument przewidywał utworzenie ukraińsko-polskiej grupy roboczej pod przewodnictwem wiceministrów kultury, która będzie realizować wspólne umowy o współpracy państwowej w zakresie poszukiwań, ekshumacji, pochówku, upamiętnienia, legalizacji, rekonstrukcji i ochrony prawnej miejsc upamiętnienia i pochówku.

UIPN na stronie internetowej podał, że w 2023 r. Ukraina spełniła postulaty Polski i zgodnie z Memorandum przeprowadzono wspólne ukraińsko-polskie badania w celu ustalenia lokalizacji polskich pochówków na terenie dawnego cmentarza wiejskiego we wsi Sadowe, w rejonie (powiecie) czortkowskim w obwodzie tarnopolskim Ukrainy.

Na początku 2024 r. kwestie historyczne poruszono podczas polsko-ukraińskich konsultacji międzyrządowych podczas wizyt premiera Donalda Tuska w Kijowie i premiera Denysa Szmyhala w Warszawie. W celu realizacji planu działań opracowanego w wyniku konsultacji międzyrządowych ministerstwo kultury w Kijowie zatwierdziło skład ukraińskiej części Ukraińsko-Polskiej Grupy Roboczej ds. pamięci narodowej. UIPN przekazał, że na dzień 1 października 2024 r. nie otrzymał informacji o utworzeniu polskiej części Grupy Roboczej.

UINP podał na stronie internetowej, że od 2019 roku strona ukraińska co najmniej trzykrotnie udzieliła zgody stronie polskiej na prowadzenie prac i badań w polskich miejscach pamięci na Ukrainie, ale prośba Ukrainy o przywrócenie tablicy pamiątkowej w miejscu pochówku żołnierzy UPA na górze Monastyr pozostaje niespełniona.

Przywrócenie tablicy w pierwotnej formie z nazwiskami osób pochowanych w tej zbiorowej mogile było przedmiotem negocjacji między prezydentami obu krajów - przypomniała ukraińska instytucja.

Wiosną 2025 r., przed rozpoczęciem sezonu poszukiwań i ekshumacji, UINP planuje przygotować i opublikować dodatkowe wyjaśnienia w języku ukraińskim i polskim dotyczące procedury ubiegania się o takie prace.

We wrześniu prezydent Polski Andrzej Duda powiedział, że próby zablokowania przystąpienia Ukrainy do UE są na korzyść polityki Władimira Putina. Powiedział to, komentując wypowiedź polskiego ministra obrony Władysława Kosiniaka-Kamysza, że Ukraina nie może przystąpić do UE bez rozwiązania "kwestii wołyńskiej".

Do informacji ukraińskiego IPN odniosło się polskie MSZ i polski IPN. 

- To dobra informacja i krok we właściwym kierunku, ale minister Radosław Sikorski w rozmowach z ukraińskimi partnerami wielokrotnie podkreślał, że oczekujemy nie planów, a podjęcia decyzji - powiedział PAP rzecznik MSZ Paweł Wroński po informacjach z Ukraińskiego Instytutu Pamięci Narodowej.

Polski IPN poinformował, że nadal czeka na pozytywne rozpatrzenie przez władze Ukrainy swoich wniosków, by rozpocząć prace poszukiwawcze i ekshumacyjne ofiar ludobójstwa na Wołyniu. Decyzja ukraińskiego IPN o planach podjęcia poszukiwań w obwodzie rówieńskim w przyszłym roku nie dotyczy wniosków składanych przez polski IPN.