Magnat i jego dwór

Autorzy najpierw wyjaśniają, kogo można zaliczyć do tej warstwy, a następnie przedstawiają właściwie wszystkie aspekty jej codziennego życia.

W rozdziale szóstym, zatytułowanym „Światopogląd”, zajmują się życiem religijnym magnatów i ich rodzin. Był to czas, kiedy religia wpływała „na całokształt życia człowieka w stopniu silniejszym niż dziś niejeden światopogląd”. Kościół katolicki kładł nacisk na ofiarność wobec biednych, w kontrze do Kościołów reformowanych, które wówczas atakowały znaczenie dobrych uczynków, w tym uczynków miłosierdzia. W pismach religijnych i kazaniach kaznodziejów akcentowano miłosierdzie jako probierz wierności nauce Chrystusa. W książce znajdziemy mnóstwo przykładów miłosiernych uczynków wielkich magnatów. I tak np. w czerwcu 1636 r. książę Władysław Dominik Zasławski dał m.in. „jałmużny zwykłej zł 3 więźniowi, co z niewoli wyszedł”, a „zwykłej jałmużny 2 zł Tatarom, co w turmie u ks. JM Wiśniowieckiego”. Należy dodać, że w tym samym czasie duchownym i zakonnikom Zasławski ofiarował tytułem jałmużny czy zapomogi prawie dziesięć razy więcej. Byli też tacy magnaci, którzy podporządkowywali sprawy religijne własnym poglądom. „Nie brakowało wśród magnatów jednostek, które, przyznając się do nauki Kościoła, pędziły tryb życia daleko odbiegający od zasad chrześcijańskich” – piszą autorzy monografii, nie szczędząc przykładów takich postaw.