Święty Mateusz i niekochana profesja

Za sprawą układu z Schengen przeciętny Polak ma do czynienia z celnikami tylko na wschodniej granicy, więc rzadko, ale w zbiorowej świadomości funkcjonuje jeszcze stereotyp celnika jako kogoś, kto, hmm… nie jest tytanem uczciwości. Przyczyna tej opinii to oczywiście specyfika zawodu, sprzyjającego wykorzystywaniu służbowej funkcji do załatwiania prywatnych interesów. To jednak nic przy odium społecznym, jakie towarzyszyło celnikom w Judei i Galilei za czasów Jezusa. – Ta profesja w różnych czasach, w różnych kulturach i miejscach, nie była kochana przez nikogo – zauważa ks. prof. Artur Malina. Biblista wskazuje, że w Piśmie Świętym termin „celnik” oznacza każdego pobierającego jakąkolwiek opłatę publiczną. To byli ludzie reprezentujący różne władze, a więc w przypadku Izraela i władzę rzymską, i władzę lokalną – tu chodzi o tetrarchę Galilei Heroda Antypasa – i władzę religijną, która pobierała podatki świątynne. – Mamy więc do czynienia z celnikami z którejś z tych trzech kategorii. Mateusz najprawdopodobniej należał do pierwszej albo drugiej grupy, czyli był kimś na usługach władzy rzymskiej albo Heroda Antypasa – tłumaczy teolog. Dodaje, że choć Antypas starał się zjednać sobie Żydów, identyfikując się z ich narodowością i religią, to jednak wielu widziało w nim rzymskiego kolaboranta. Zarzut kolaboracji z rzymską władzą stawiano także arcykapłanom. Niemniej twierdzenie, że wszyscy celnicy byli znienawidzeni z powodu wysługiwania się Rzymianom, nie ma oparcia w źródłach. – Wystarczyło to, że ściągając podatki i pobierając przy tym jakiś rodzaj prowizji, często dopuszczali się wyzysku zwiększającego tę prowizję – podkreśla duchowny.