„Cesarz Herakliusz zatrzymany przed wjazdem do Jerozolimy” w obrazie z XV wieku

Po serii porażek Bizancjum przeszło jednak w roku 622 do kontrofensywy. Cesarz Herakliusz w 627 roku odniósł decydujące zwycięstwo pod Niniwą, zdobył Ktezyfon i odzyskał świętą relikwię. Wkrótce odbył się jego triumfalny wjazd do Jerozolimy. O tych wydarzeniach opowiada obraz nieznanego z imienia niderlandzkiego artysty.

Zwycięskiego cesarza widzimy jadącego konno w środku kompozycji. Łatwo go rozpoznajemy po złotej zbroi i koronie. Jego koń okryty jest kropierzem z wyhaftowanymi czarnymi orłami na złotym tle, które były herbem nie wschodniego, ale zachodniego cesarstwa i to dopiero od XIII wieku. Zapewne autor obrazu chciał, by widz kojarzył jeźdźca z osobą cesarza. Herakliusz dumnie dźwiga Chrystusowy krzyż. Towarzyszy mu zbrojna asysta.

Orszak napotyka jednak niespodziewaną przeszkodę. Cesarz ze zdumieniem odkrywa, że ponad bramą ukazuje się anioł, który gani go za zbyt wystawny strój. Wysłaniec Boga przypomina Herakliuszowi, że Chrystus, wystawiony na szyderstwa i obelgi tłumu, niósł krzyż w podartych, pokrwawionych szatach. Szedł pokornie, uniżony jak skazaniec, i w ten właśnie sposób – z szacunku dla Zbawiciela – powinien wejść do Jerozolimy również cesarz.