Prof. Nowak: Rosja może być bezpieczniejszym sąsiadem, gdy zostanie zmuszona do uznania przegranej swojej idei imperialnej

Wojciech Teister: Rosjanie w realizacji swoich imperialnych zamiarów bardzo często posługują się argumentem z braterstwa narodów słowiańskich. Czy istnieje w ogóle coś takiego, co można by nazwać wspólną mapą mentalną narodów słowiańskich lub szerzej – Europy Środkowo-Wschodniej?

Prof. Andrzej Nowak: Na pewno jest jedna cecha wspólna - podłoże językowe. Słowianie tworzą jedną grupę językową, i to pomimo wszelkich różnic, które wykształciły się w ciągu setek lat. Wciąż możemy się domyślić pewnych słów, które wypowiadają Rosjanie, które wypowiadają Ukraińcy czy Serbowie dużo łatwiej niż w językach innych grup, choćby germańskich czy romańskich, że nie wspomnę już oczywiście o nieindoeuropejskich grupach. To banalna uwaga, ale trzeba ją przypomnieć, bo kwestia języka jest zawsze bardzo ważna dla naszej tożsamości. Jednak wskutek różnych podziałów historycznych ta wspólnota słowiańska stosunkowo wcześnie, bo już w XVI, XVII wieku, utraciła charakter realnej wspólnoty. Tym niemniej pewna bliskość kulturowa wciąż była wykorzystywana politycznie przez te ośrodki polityczne, które aspirowały do tego, ażeby na całą Słowiańszczyznę rozciągnąć swoje panowanie.

Tę rolę odgrywa obecnie Rosja…

Moskwa przejęła ją co najmniej od wieku XVIII, tworząc Imperium Rosyjskie. I ta ideologia, która w XIX wieku przyjęła postać dojrzałą panslawizmu, czyli programu podporządkowania wszystkich narodów słowiańskich ośrodkowi centralnemu w Imperium Rosyjskim, niewątpliwie ma swoje znaczenie polityczne współcześnie. I w jakiejś mierze nawiązuje do niej również projekt ruskiego miru Władimira Putina, który zakłada, że język rosyjskich wpływów powinien nie tylko podporządkować sobie ukraiński i białoruski świat sąsiedzki, ale szerzej dotrzeć do całego obszaru postsowieckiego i jeszcze dalej.