Na rzecz „inkulturacji” islamu

W dniach 31 maja-2 czerwca w Turynie obradowali przedstawiciele Rady Konferencji Biskupich Europy (CCEE) ds. Stosunków z Islamem. Polskę reprezentował o. Adam Wąs SVD, współprzewodniczący Rady Wspólnej Katolików i Muzułmanów. W dokumencie  końcowym spotkania Delegaci Konferencji Biskupich podkreślili, że ze szczególną uwagą obserwują dokonujące się procesy, które sprzyjają powstawaniu w Europie islamu o charakterze bardziej religijnym niż politycznym.

Wyrażono również poparcie  dla demokratycznych i wolnościowych dążeń wielu narodów w krajach arabskich, z nadzieją, że dokonujące się przemiany wpłyną również na urzeczywistnienie wolności religijnej w tych krajach.

Odnosząc się krytycznie do pojęcia „islamofobii”, delegaci wezwali muzułmanów do podejmowania  pozytywnych i przejrzystych działań w różnych obszarach ich zaangażowania w Europie

Poniżej publikujemy przesłane naszej redakcji tłumaczenie dokumentu końcowego spotkania w Turynie.

II Spotkanie Biskupów i Delegatów Konferencji Biskupich ds. relacji z muzułmanami w Europie Turyn, Włochy, 31 maja – 2 czerwca 2011 r.

Podczas spotkania Delegatów Konferencji Biskupich ds. relacji z muzułmanami podkreślono, że Kościół katolicki z wielkim zainteresowaniem śledzi procesy integracyjne migrantów i obywateli wyznających islam w Europie, zarówno w aspekcie indywidualnym, jak i wspólnotowym. Jest to kompleksowe zjawisko, któremu towarzyszą ambiwalencja i konkretne wyzwania związane z dokonującą się inkulturacją islamu nabierającego w Europie coraz bardziej charakter religijny i moralny a mniej polityczny. Z wielkim zainteresowaniem śledzone są wszelkie inicjatywy kulturowe i teologiczne, inspirowane tzw. „teologią inkulturacji”. Ponieważ dokonują się w kontekście pluralistycznym, który jest otwarty na dialog  międzyreligijny i międzykulturowy, umożliwiają i wzmacniają one pozytywny udział w europejskim życiu społecznym i kulturowym.

  Od lewej uczestniczący w obradach: ks. Adam Wąs SVD, kard. Jean-Louis Tauran i bp Ladislav Nemet AW/kab W tym kontekście Kościół śledzi z uwagą oczekiwania i inicjatywy wspólnot muzułmańskich ukierunkowane na religijne i kulturowe przygotowanie osób odpowiedzialnych za wychowanie religijne – imamów i nauczycieli – w taki sposób, który umożliwi im skuteczne wypełnianie ich funkcji w kontekście europejskim. Kościół żywi nadzieję, że tego rodzaju inicjatywy zostaną zrealizowane – nie wyłączając katedr teologii islamskiej na uniwersytetach państwowych w krajach, gdzie teologia jest częścią struktur uniwersyteckich przy uwzględnieniu obowiązujących przepisów i norm wynikających z regulacji prawnych w relacjach między państwem i Kościołem. W tej perspektywie Kościół pozytywnie postrzega to, że nauczanie religii w szkołach publicznych może objąć również inne tradycje religijne, w tym islam, przy zachowaniu umów i przestrzeganiu zasad legislacyjnych obowiązujących w poszczególnych krajach.

Obserwując wydarzenia w basenie Morza Śródziemnego, delegaci poparli demokratyczne i wolnościowe dążenia oraz apele o poszanowanie godności człowieka, których propagatorami w czasie obecnych przemian politycznych stali się młodzi ludzie w różnych krajach arabskich. Delegaci wyrazili nadzieję, że trwające przeobrażenia doprowadzą w tych krajach do pełnego uznania wolności religijnej, do tego stopnia, że stanie się ona również udziałem arabskich chrześcijan, czyniąc z nich pełnoprawnych obywateli.

Delegaci odnieśli się krytycznie do pojęcia „islamofobii”, używanego na określenie wrogości wobec islamu obecnej w europejskim społeczeństwie. Zaproponowano, aby w tym kontekście mówić raczej o „lęku” lub „wrogości wobec  obcych”. Podkreślając obowiązek Kościoła do podejmowania dalszych wysiłków w przezwyciężaniu reakcji, które stają się źródłem nietolerancji, uczestnicy spotkania wzywają muzułmanów do wypracowania pozytywnych i transparentnych relacji w różnych obszarach życia, aby nie dawać powodów do konfliktów. 

Delegaci wyrazili przekonanie Kościoła, że w Europie należy kontynuować dialog z muzułmanami z nowym zaangażowaniem zgodnie z wytycznymi Soboru Watykańskiego II i nauczaniem Benedykta XVI. Dialog ten stawia przed chrześcijanami i muzułmanami trzy wyzwania: wyzwanie tożsamości (znajomość swej tożsamości i jej akceptacja); wyzwanie poczucia odmienności (istniejące różnice nie powinny prowadzić do nienawiści, lecz powinny stać się źródłem wzajemnego ubogacania się); wyzwanie szczerości, które zakłada, że w pluralistycznym kontekście i dialogowej perspektywie manifestuje się wiarę bez narzucania jej innym.

W obradach, którym przewodniczył kard. Jean-Pierre Ricard, abp Bordeaux i wiceprzewodniczący CCEE, uczestniczył również Przewodniczący Papieskiej Rady ds. Dialogu Międzyreligijnego, kard. Jean-Louis Tauran.

Na zakończenie uczestnicy spotkania wyrazili podziękowanie arcybiskupowi Turynu, Cesarowi Nosiglii, za okazaną gościnność oraz ks. A. Paciniemu za zorganizowanie spotkania, a także siostrom z Wieczernika (Sorores Dominae Nostrae a Recessu Caenaculi) za miłe przyjęcie. Obrady przebiegały w serdecznej i przyjaznej atmosferze, którą ubogacały wspólna modlitwa i codzienna Eucharystia.

Tłum. Adam Wąs SVD