Watykan o nielegalnych święceniach
Wyjaśnienie sytuacji kanonicznej biskupów święconych bez zgody Ojca Świętego – to główny cel opublikowanej w „L’Osservatore Romano” deklaracji Papieskiej Rady ds. Interpretacji Tekstów Prawnych.
W związku z tym kanon 1324 § 1 KPK wskazuje, że poważne wzburzenie uczuciowe, nie ukończenie szesnastego rok życia, przymus ciężką bojaźnią chociażby tylko względnie, konieczność lub wielka niedogodność, poważna i niesłuszna prowokacja, czy niezawiniona niewiedza, iż do ustawy lub nakazu została dołączona kara są okolicznościami łagodzącymi, które wykluczają karę latae sententiae w sposób określony przez prawo. Niewiele z tych warunków można przypisać do przestępstwa konsekracji bez mandatu papieskiego. Istnieje jednak pewien zespół okoliczności łagodzących określonych w kan. 1324 § 1, 5° KPK, które jak wykazała historia można pogodzić z przestępstwami tego rodzaju: gdy osoba, która popełnia przestępstwo jako udzielający sakry lub ją przyjmujący jest „przymuszony ciężką bojaźnią, chociażby tylko względnie, albo z konieczności lub wielkiej niedogodności”. W konkretnym przypadku święceń biskupich bez mandatu papieskiego okoliczność łagodząca ciężkiej bojaźni czy wielkiej niedogodności (uwolnienia się od przemocy fizycznej), powinna zostać zweryfikowana w przypadku każdej osoby, która uczestniczy w obrzędzie: konsekrujących biskupów i duchownych przyjmujących konsekrację. Każdy z nich zna w swoim sercu stopień zaangażowania osobistego, a prawe sumienie wskaże każdemu czy zaciągnął karę latae sententiae.
5. W odniesieniu do odpowiedzialności kanonicznej osób zaangażowanych w konsekrację biskupią bez niezbędnego mandatu papieskiego trzeba dodać co następuje. Zewnętrzne popełnienie czynu karanego kan. 1382 KPK spontanicznie powoduje w wiernych reakcje nawet zgorszenia i zamętu, których nie można w żadnym wypadku nie doceniać, i które domagają się od wplątanych w tę sytuację biskupów koniecznego odzyskania autorytetu przez znaki komunii i pokuty, które mogą być docenione przez wszystkich i bez których władza duszpasterska biskupa „z trudem mogłaby być przyjmowana ze strony Ludu Bożego jako ukazywanie obecności Chrystusa działającego w samym Kościele” (Pastores Gregis n. 43). Zarządzają oni Kościołami partykularnymi, jak naucza Sobór Watykański II, „radami, zachętami i przykładami” (Konstytucja dogmatyczna Lumen gentium, n. 27, por. art. Kan. 387 KPK). Należy również pamiętać, że kanon 1331 § 1 KPK zaznacza, iż ekskomunikowanemu nie wolno: 1) uczestniczyć w sprawowaniu Ofiary eucharystycznej lub w jakichkolwiek innych obrzędach kultu publicznego, 2) sprawować sakramentów i sakramentaliów oraz przyjmować sakramenty 3) sprawować kościelnych urzędów lub posługi albo pełnić jakiekolwiek inne zadania, bądź wykonywać akty rządzenia. Zakazy te wchodzą w życie ipso iure, w chwili, w której zaciągana jest kara latae sententiae. Nie ma potrzeby interwencji władz kościelnych, nakładających na daną osobę wspomniane zakazy: świadomość własnego przestępstwa wystarcza, aby ten kto zaciągną karę był zobowiązany wobec Boga do powstrzymania się od takich działań, w przeciwnym razie popełnia akt moralnie bezprawny i dlatego świętokradczy. Jednakże, także akty wynikające z mocy święceń i wypełniane w podejrzanych okolicznościach świętokradztwa byłyby ważne.
6. Oczywiście, powyższe nie wyklucza, że w przypadku święceń biskupich bez mandatu papieskiego, Stolica Apostolska może uznać za konieczne nałożenie danej osobie cenzur, na przykład, jeśli z jego późniejszego zachowania lub niechęci do zapewnienia niezbędnych wyjaśnień dotyczących poziomu swego uczestnictwa w przestępstwie, pojawiłaby się postawa niezgodna z wymogami komunii. Ponadto, po otrzymaniu nowych i pewnych informacji sama Stolica Apostolska może uznać za konieczne, by ogłosić ekskomunikę latae sententiae, lub nałożyć inne sankcje i pokuty, jeśli okazałoby się to niezbędne, aby naprawić zgorszenie, rozproszyć zamęt wśród wiernych, a bardziej ogólnie, w celu utrzymania dyscypliny kościelnej (por. kan. 1341). Kara ekskomuniki latae sententiae ustanowiona w kanonie 1382 KPK jest cenzurą zarezerwowaną Stolicy Apostolskiej. Jako cenzura jest karą określaną mianem „leczącej”, ponieważ ma na celu nakłonienie sprawcy do pokuty: kiedy okaże się, że szczerze się nawrócił, uzyskuje on prawo do uwolnienia z ekskomuniki. Ponadto ponieważ jest to kara zarezerwowana Stolicy Apostolskiej, pokutujący sprawca może zwrócić się jedynie do niej, aby uzyskać uwolnienie z ekskomuniki i pojednać się z Kościołem.
Watykan, 6 czerwca 2011
Francesco Coccopalmerio, przewodniczący
Juan Ignacio Arrieta, sekretarz
