Archaniołowie na 12 obrazach wielkich mistrzów

„Madonna z rybą”

  Rafael (Raffaello Santi, zwany też Sanzio), "Madonna z rybą"
olej na płótnie, 1512–1514, Muzeum Prado, Madryt

Siedząca na tronie Matka Boża z Dzieciątkiem jest otoczona świętymi. To tzw. Santa Conversazione (święta rozmowa), popularny motyw w malarstwie XV i XVI wieku. Przyjrzyjmy się, jaka jest treść tej obywającej się bez słów rozmowy. Zarówno Dzieciątko, jak i Maryja z zainteresowaniem zwracają się ku postaciom z lewej strony. To archanioł Rafał i Tobiasz, syn pobożnego Żyda o tym samym imieniu, którego historię opowiada Księga Tobiasza zawarta w Starym Testamencie.

Gdy stary Tobiasz oślepł, wysłał syna w daleką podróż, by odzyskał pieniądze oddane niegdyś przez ojca na przechowanie jednemu z przyjaciół. Archanioł Rafał zaofiarował się jako towarzysz podróży młodego Tobiasza. Po drodze opiekował się nim, doradził mu także, by złowił rybę. Potem żółcią tej ryby przywrócił wzrok jego ojcu.

Właśnie ta trzymana przez Tobiasza ryba znalazła się w tytule obrazu Rafaela. Artysta pokazuje szczególną opiekę, jaką nad Tobiaszem roztacza archanioł. Trzyma on chłopca za rękę i wyraźnie poleca go opiece Jezusa i Matki Bożej. W czasach Rafaela coraz powszechniejsze stawało się przeświadczenie, że każdy człowiek ma swojego Anioła Stróża. Pod postacią Tobiasza każdy może więc sobie wyobrazić swoją osobę.

Święty z prawej strony ma nas utwierdzić w poprawności takiego rozumowania. To św. Hieronim, który przetłumaczył Biblię na język łaciński. Można go poznać po leżącym u jego stóp lwie. Według legendy, Hieronim wyciągnął kiedyś drzazgę z łapy lwa i od tego czasu drapieżnik chodził za nim jak pies. Widzimy, jak Hieronim uważnie czyta Pismo Święte, możemy się domyślać, że otworzył je na Księdze Tobiasza. Artysta w ten sposób sugeruje nam, że wiara w opiekę Anioła Stróża ma swoje podstawy w Biblii.

Ciąg dalszy na następnej stronie