Nie tylko konstytucja

Jacek Dziedzina: Więcej premiera, więcej prezydenta czy każdemu po równo? Co jest lepsze dla państwa?
Prof. Andrzej Zoll: – Zachowanie równowagi nie sprawdziło się. Okazało się, że jest to źródło napięć.

Donald Tusk mówi: więcej władzy dla premiera.
– Podobne propozycje, wraz z dwoma innymi byłymi prezesami Trybunału Konstytucyjnego (prof. Safjanem i prof. Stępniem – J. Dz.), zgłosiliśmy już wcześniej w ramach Konwersatorium „Dialog i Przyszłość”. Jednak plan premiera Tuska idzie jeszcze dalej.

Czy system prezydencki nie byłby lepszy?
– System kanclerski jest bardziej bezpieczny dla demokracji, bo nawet silny rząd podlega jednak kontroli parlamentu. Konstruktywne wotum nieufności może doprowadzić do obalenia rządu w czasie kadencji i radykalnej zmiany polityki. Natomiast premier Tusk tylko oparł się na pewnej idei, która była w naszym projekcie, ale przedstawił propozycje dużo dalej idące. My proponowaliśmy, żeby prezydentowi pozostawić weto, z tym, że chcemy jego osłabienia, aby Sejm mógł odrzucić je bezwzględną większością głosów. Uważamy, że prezydent powinien stać niejako ponad tradycyjnym podziałem władzy.

To znaczy?
– Nie powinien być częścią władzy wykonawczej, ponieważ w jego kompetencjach znajdują się elementy wszystkich trzech władz: ustawodawczej – pozostawione prawo weta; wykonawczej – nadzór zwierzchni nad siłami zbrojnymi – oraz władzy sądowniczej, np. prawo łaski. To jest urząd, który nie podlega temu zasadniczemu podziałowi władzy.

Kim zatem powinien być „okrojony” prezydent?
– Najwyższym przedstawicielem państwa, gwarantem ciągłości władzy.

Wybieranym w wyborach powszechnych?
– Tu jest spór. Mniejszość spośród naszego zespołu opowiedziała się za utrzymaniem dzisiejszego systemu, czyli wyborów powszechnych.

A Pan?
– Ja jestem temu przeciwny. Przy pozbawieniu prezydenta dużego zakresu władzy byłaby to zbyt silna legitymacja społeczna – niepotrzebna i zbyt kosztowna.