Pogodny, bo pogodzony

Niewielu jest aktorów tak jak on czytających poezję. Jeszcze mniej jest takich, którzy umieją przekonać do niej zwykłych, niespecjalnie zainteresowanych literaturą słuchaczy. Jemu ta sztuka się udała. W latach 70. ub. wieku był osobą, która przyniosła masowemu odbiorcy „Lata z radiem” cząstkę kultury wysokiej. Kiedy z tranzystorów rozbrzmiewał sygnał „Strof dla Ciebie”, nawet najbardziej zagorzali amatorzy kąpieli wychodzili z wody i siadali na kocu, żeby słuchać poezji.

Pod opieką Jana Pawła
Wrażliwy na słowo, zawsze skupiony, z dyskretnym poczuciem humoru, które pozwalało mu z dystansem podchodzić do siebie i własnej choroby. Z rakiem nerki zmagał się od początku lat 90. Mocował się z nim, ale jednocześnie zgadzał się na cierpienie, próbując wpisać je również w swoje życie zawodowe. – Wszystko, co odwraca uwagę od pobytu w szpitalu, operacji, chorób, co przenosi nas w inne, lepsze rejony życia, jest cenne – zwierzał się cztery lata temu naszej redakcyjnej koleżance Barbarze Gruszce-Zych. – Takie ozdrowieńcze działanie ma dla nas, aktorów, teatr. Sam ostatnio, po całym dniu słabowania po szpitalu, poszedłem do teatru, zmobilizowałem się i grałem w półtoragodzinnym przedstawieniu. Już po pierwszej operacji w 2004 r. zmusiłem się, żeby nie skupiać się tylko na chorobie.
Do pracy nosił strzykawkę z insuliną, bo oprócz raka zaatakowała także cukrzyca. Znosił to z wielkim spokojem i pogodą ducha. Mówił, że pomaga mu w tym nauka płynąca z ostatnich tygodni życia i wcześniejszego chorowania Jana Pawła II. Z tą postacią wiązało go wiele: recytował młodzieńcze wiersze Karola Wojtyły, wielokrotnie interpretował „Tryptyk rzymski”, a nawet udzielił głosu postaci tytułowej w polskim dubbingu do filmu „Jan Paweł II”. Za jedno z najważniejszych zadań w swojej karierze uznał odczytanie testamentu Papieża w kwietniu 2005 roku. – Czuję jego opiekę – wyznawał.

Ambasador chorych
Nie bał się przyznawać publicznie do swojej choroby. – Mówię o niej, bo sam fakt, że po kilku operacjach, nieustannie walcząc, żyję i pracuję, daje siłę innym – opowiadał w wywiadzie dla „Gościa”. – Przypominam o badaniach profilaktycznych, powtarzam, żeby nie traktować diagnozy jak wyroku. Ważne, żeby cierpiący nauczyli się z tą chorobą współistnieć, żeby nie zatruwali życia najbliższym, którzy są im coraz bardziej pomocni. Mówię też o pracodawcach, którzy nie powinni wykluczać chorych, pozbawiać ich zatrudnienia. Nie mógłby jednak zostać ambasadorem ludzi chorych, gdyby nie jego wybitne osiągnięcia teatralne i filmowe. Zaczynał na deskach Teatru Śląskiego, później związał się z Teatrem Narodowym w Warszawie, gdzie grał m.in. w „Dziadach”, „Weselu” czy „Wacława dziejach”. Stworzył ponad 70 kreacji filmowych, m.in. w takich obrazach jak: „Epitafium dla Barbary Radziwiłłówny”, „Dziewczęta z Nowolipek”, „Komediantka”, „Ekstradycja” czy „Katyń”. Wielu zapamiętało go jako Adama Mickiewicza z filmu „Pan Tadeusz”. Udzielał się też jako reżyser. Ostatnio pracował nad operą „Krakowiacy i górale”, która miała zostać wystawiona w czerwcu w Gliwickim Teatrze Muzycznym. – Bez niego nie ma to już sensu – ubolewa Paweł Gabara, dyrektor GTM-u.