Pożar czy wizyta w operze?

Jest takie powiedzenie, że czytelnik daje książkom swoją twarz. W tym przypadku sama daję najnowszemu tomikowi Ewy Lipskiej, wydanemu przez Wydawnictwo Literackie, swoją. Żyję katastrofą samolotu w Katyniu, dlatego zwróciłam uwagę na wątki dotyczące polskich rozrachunków z historią.

Zresztą sama autorka otwiera i zamyka tomik wierszami poświęconymi ojczyźnie. „Mówię do mojego kraju/ wyprowadź się/ wyjedź./ Bądź przez moment cudzoziemcem” („Mówię do mojego kraju”) – już na początku zachęca do dystansu. Nakazuje krajowi, a właściwie nam samym, kształtującym obraz ojczyzny, żebyśmy przyjrzeli jej się bez sentymentu i emocjonalnych zaszłości.

Wywracając język i jego reguły do góry nogami, stawia wszystko na ostrzu noża. Pokazuje absurd i schematyczność wybranego przez nas społecznego istnienia. Najlepszą metaforą do przedstawienia prawdy o wykreowanym życiu wydaje się pojawiająca się w cyklu z panią Schubert opera. Ten ciężki, pełen sztuczności i pompy gatunek muzyczny. „(…) chorowałem na operę./ Operę tragiczną, która dosypuje do życia trucizny” – konstatuje w wierszu „Opera” bohater.

I nie przez przypadek nazywa to sceniczne, ale też i życiowe zadęcie – chorobą. W „Pogłosie” obecny jest też wątek egzystencjalny. Przewrotne spostrzeżenia co do przelotności i intensywności istnienia przeplatają się z bolesną prawdą o niemożliwości wykorzystania życiowych natchnień i inspiracji: „Życie mieliśmy piękne jak pożar./ W odpowiednim czasie nadjeżdżał/ roztropny wóz strażacki” – („Balkon”).

W tym wierszu zwraca uwagę zakończenie: „Wierzyliśmy w śmierć która była/ tylko innym rodzajem miłości”. Dobrze by było, gdyby można ten czas przeszły zamienić na teraźniejszy – myślimy po lekturze „Pogłosu”. Dobrze by było wyjść z opery, w której mieszkamy i pobyć trochę w prawdziwym życiu.

Ewa Lipska, Pogłos, Wydawnictwo Literackie