Poszarpany kraj

Bora Ćosić wraca do ojczyzny. Do kraju, który już nie istnieje ani na geograficznych, ani na mentalnych mapach. Pisarz urodzony w Zagrzebiu, wychowany w Belgradzie, od wielu lat mieszkający w Berlinie, wyrusza na Alaskę swego życia. Co chce odnaleźć? Kraj, w którym „od centrum Zagrzebia aż po Morze Czarne istnieje tylko chata pod słomianą strzechą, błotniste podwórze, a na nim siekiera wbita w pień, no może jeszcze kogut”?

Mija pierwszą granicę. „Kilkadziesiąt lat wcześniej zaperzony, spocony człowieczek siedzący ze mną w autobusie prawie dostał ataku: O tu – zaryczał – tu kończy się Słowenia i zaczyna nasza Chorwacja! Ze zdziwieniem patrzyłem na pustą szosę, bez ani jednej linii czy znaku. Dzisiaj krzyk tego histeryka został uprawniony. Szlaban ostrzega nas, że opuściliśmy europejskie państwo Słowenię i nareszcie jesteśmy w domu”.

Przepiękny, dziki, poszatkowany granicami kraj tonie we wzajemnych oskarżeniach. Bośnia w Podróży na Alaskę jest krzywa, niechlujna, karykaturalna, zraniona. Serbia leniwa, opryskliwa, zakłamana, brudna. Wychowany w Belgradzie pisarz chodzi po mieście jak po martwym muzeum. Podnosi wzrok na wspaniałe monastery.

Nie zachwyca się nimi, bo jak notuje „odpowiedzialny za rzeź w Srebrenicy Ratko Mladić ukrywa się pod habitami mniszek jednej z pobliskich cerkiewek”. Bora Ćosić nieustannie porównuje świat dzisiejszych Bałkanów z krajem swojego dzieciństwa, w którym Chorwaci, Serbowie, Muzułmanie i Słoweńcy wspólne tańczyli kolo. Jeżdżąc po krętych, dziurawych drogach byłej Jugosławii, łapie się za głowę: co się tu właściwie stało?