Wiara – tak, ale moralność...

Dzień po ogłoszeniu nominacji nowy arcybiskup warszawski mógł się dowiedzieć, które miejsce w rankingu religijności zajmuje w Polsce archidiecezja warszawska. Jest to miejsce dwunaste. Biorąc pod uwagę, że mamy ponad czterdzieści diecezji, sytuacja nie wygląda tak źle. Rzecz w tym, że badania przeprowadzono właśnie w dwunastu diecezjach.

Aż dwanaście
Zdaniem prof. Elżbiety Firlit z SGH, w ciągu ostatniego dziesięciolecia badania przeprowadzono nie „tylko w dwunastu diecezjach, lecz aż w dwunastu”. A ks. prof. Janusz Mariański, socjolog z KUL, dodaje, że Polska jest w tej chwili jedynym krajem europejskim, w którym tego typu systematyczne badania są przeprowadzane. We Francji przeprowadzono je w latach 50. ubiegłego wieku, w latach 60. częściowe badania przeprowadzili Niemcy. Tymczasem w Polsce w ciągu dziesięciu lat tuzin diecezji zdecydowało się na profesjonalne badania religijności. Ks. prof. Witold Zdaniewicz SAC, dyrektor Instytutu Statystyki Kościoła Katolickiego, pytany, dlaczego właśnie te, a nie inne diecezje przebadano, odpowiedział: – Przebadano te, które było na to stać.

A tego typu badania są kosztowne, mimo że ISKK stara się je przeprowadzać możliwie najtaniej.
Jako pierwsza badaniom statystycznym poddała się w roku 1997 diecezja włocławska. Diecezja sandomierska przeprowadziła badania aż dwa razy w odstępie pięciu lat. Najświeższe (tegoroczne) dane dotyczą archidiecezji warszawskiej.

Więcej głęboko wierzących
Z badań wynika, że religijność Polaków utrzymuje się na stałym poziomie, jednak rośnie liczba ludzi deklarujących się jako głęboko wierzący. Według danych z roku 1991, za głęboko wierzących uważało się 10 proc. badanych. Jedenaście lat później było ich 19,8 proc. Nie są to puste deklaracje. Znajdują potwierdzenie w praktykach religijnych. Na przykład liczba ludzi systematycznie przystępujących do Komunii świętej w latach 1980–2002 wzrosła ponad dwa razy.

Rośnie również liczba ludzi przyznających się do wiary. W roku 1998 odsetek wierzących wynosił 85,3 proc., cztery lata później jako wierzący zdeklarowało się 92 proc. badanych. Jest w Polsce diecezja, w której za wierzących uważa się niemal 99 proc. mieszkańców, a za głęboko wierzących 38 proc. To diecezja tarnowska. W archidiecezji warszawskiej do wiary przyznaje się 86,5 proc., a za głęboko wierzących uważa się 21 proc. ludzi.

Badacze zwracają uwagę na duże zróżnicowanie religijności w poszczególnych polskich diecezjach. Dr Lucjan Adamczuk z Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego, który przeanalizował wiarę i wiedzę religijną w polskich diecezjach, uważa, że można wysnuć tezę, że im więcej w diecezji miast, tym mniej ludzi wierzących. Ta reguła ma jednak wyjątki: diecezja włocławska (mało miast, niespełna 90 proc. wierzących) i archidiecezja katowicka (ogromna urbanizacja i 97,5 proc. wierzących).