Trudny partner Unii

Postrzeganie tego procesu jedynie przez pryzmat otwarcia kolejnych rozdziałów negocjacyjnych może być mylące. W tym samym czasie problemy dotyczące praw obywatelskich, w tym praw mniejszości religijnych, raczej dodatkowo się komplikują. Oprócz dyskryminacji prawnej chrześcijan do głosu dochodzi coraz częściej ekstremizm muzułmański na poziomie społecznym, skutkujący aktami gwałtu i zabójstwami. Unikanie przez Turcję rozwiązania problemów prawnych, morderstwa na tle religijnym w ostatnich latach oraz złe doświadczenie w zakresie integracji imigracji muzułmańskiej w Europie powodują uzasadniony wzrost nieufności społeczeństw europejskich wobec akcesji Turcji do UE.

Problemów jest więcej – okupowanie części Cypru, blokada lotnisk i portów tego kraju członkowskiego Unii, kwestia kurdyjska, w końcu art. 301 kodeksu karnego, który pozwala tureckim sądom na arbitralne orzekanie delegalizacji, konfiskaty, czy też więzienia dla pisarzy, dziennikarzy i organizacji społecznych pod pozorem atakowania „tureckości”. Artykuł ten został wprowadzony do kodeksu karnego w 2005 r., zaledwie kilka miesięcy przed oficjalnym rozpoczęciem negocjacji członkowskich Turcji z UE. Jednym z pierwszych oskarżonych na jego podstawie był noblista Orhan Pamuk. Polityka ta ma wsparcie w tureckiej konstytucji, której zmiany od lat oczekuje Unia Europejska.

Bo tureckie państwo jest świeckie
Jednak jednym z najpoważniejszych problemów jest sytuacja chrześcijan w Turcji. Są oni ofiarami nie tylko polityki państwa, ale także rosnącej nienawiści na tle religijnym. 5 lutego 2006 r. w Trabzon zastrzelono klęczącego w kościele Najświętszej Maryi Panny ks. Andrea Santoro. Morderstwa dokonał młody islamista, który przez czas procesu nie wyraził skruchy, podobnie jak dumna z postępku syna matka, porównująca go publicznie do Ali Agcy. Morderstwo to łączono z zabójstwem Hranta Dinka w 2007 r., armeńsko-tureckiego dziennikarza, zaangażowanego w proces pojednania między tymi narodami. W tym samym roku w Malatyi, rodzinnym mieście Ali Agcy, torturowano i poderżnięto gardło 3 chrześcijanom.

Kościół nie może zakładać fundacji i stowarzyszeń. Zmienione pod wpływem UE prawo o stowarzyszeniach formalnie tego nie zabrania, jednak Sąd Najwyższy uniemożliwia to w praktyce, przewrotnie powołując się na… świecki charakter republiki. Prawo budowlane uniemożliwia wznoszenie kościołów. Kształcenie księży katolickich, prawosławnych czy armeńsko-syryjskich jest niemożliwe od lat 70., kiedy zamknięto ostatnie seminaria.