Aktualny stan prawny w zakresie kwestii związanych z pochówkiem i cmentarzami regulują trzy akty prawne. Oprócz ustawy o cmentarzach i chowaniu zmarłych, są to także ustawa z 22 listopada 2018 r. o grobach weteranów walk o wolność i niepodległość Polski oraz ustawa z 28 marca 1933 r. o grobach i cmentarzach wojennych. Instytut wskazuje, że obecne przepisy nie regulują tzw. prawa funeralnego w sposób odpowiedni, co wymaga ujednolicenia aktów dotyczących tych zagadnień.

Projektowana nowelizacja zakłada utworzenie ogólnokrajowego rejestru cmentarzy i miejsc pochówku, za który odpowiadać ma minister koordynujący kwestie cyfryzacji. W razie wprowadzenia zmian, właściciele cmentarzy będą zobowiązani do prowadzenia ujednoliconych ksiąg cmentarnych. W opinii Ordo Iuris, pozwoli to na lepszą identyfikację miejsc pochówku oraz prowadzenie bardziej skutecznej gospodarki przestrzennej w odniesieniu do cmentarzy.

Autorzy projektu postulują również wprowadzenie kilku kategorii grobów (m.in. groby „zwykłe”, groby weteranów walk o wolność i niepodległość, groby osób zasłużonych dla Polski, groby zabytkowe). Za każdy rodzaj grobu będzie odpowiedzialny inny organ. Ordo Iuris pozytywnie ocenia jasny podział kompetencji wynikający z wyszczególnienia typów grobów i przydzieleniu danego rodzaju grobu do kompetencji danego organu państwowego.

Wśród propozycji zawartych w projekcie, znalazł się również postulat powołania instytucji koronera, czyli lekarza medycyny sądowej posiadającego 3-letnie doświadczenie w zawodzie. Osoba taka miałaby się zajmować analizą trudnych do rozwikłania, nagłych i niespodziewanych zgonów. Instytut podkreśla, że konieczność funkcjonowania lekarza zajmującego się tego typu kwestiami pokazała pandemia COVID-19.

Projekt odnosi się również do innych zagadnień, m.in. prawa do organizacji pochówku czy pierwszeństwa w prawie do grobu. W opinii Ordo Iuris, proponowane rozwiązania mogą pomóc w uregulowaniu kwestii, które do tej pory były normowane jedynie przez zwyczaje lokalne i rodzinne. Postulowane zmiany dotyczą też spraw takich jak fundacja, przeniesienie czy zamknięcie cmentarza. Instytut zauważa, że zbytnie natężenie rozmaitych wymagań administracyjnych może spowodować problemy w sprostaniu im przez podmioty odpowiedzialne za małe, lokalne cmentarze w biedniejszych gminach.

Autorzy raportu z aprobatą odnoszą się do rozwiązania, w myśl którego płeć dziecka w karcie urodzenia z adnotacją o martwym urodzeniu wskazywana będzie jedynie wówczas, gdy możliwe jest jej ustalenie. Instytut rekomenduje jednak modyfikację przepisu (doprecyzowanie) poprzez wyraźne wskazanie, że płeć dziecka należy wskazać wyłącznie wówczas, gdy można ją stwierdzić w oparciu o widoczne cechy biologiczne (metodą organoleptyczną), chyba że rodzice zażyczą sobie wykonania badań genetycznych.

GN 49/2017 DODANE 07.12.2017 AKTUALIZACJA 05.01.2018

Jestem matką w żałobie

– Do dziś mi żal, że w szpitalu nikt nie zapytał, czy chciałabym zobaczyć moją ledwie urodzoną zmarłą córeczkę – mówi Aleksandra Kłos-Skrzypczak, mama 4-letniego Karolka i trojga dzieci w niebie. – Nikt nie nazwał jej dzieckiem. Nie powiedział, że to był poród, a ja jestem matką.