Macie wszystko

Bernard Margueritte: – Ja wybrałem Polskę bardzo dawno. Ożeniłem się w Polsce w 1967 roku. Najpierw wybrałem Polkę, a dopiero potem Polskę – to była najprostsza droga i najbardziej sympatyczna. Ale pańskie pytanie daje mi wiele do myślenia. W tej chwili w Polsce jest ogromnie dużo młodych, prężnych ludzi z Zachodu, robiących tutaj wielką karierę, której nie byliby w stanie zrobić we własnym kraju, a przynajmniej nie tak szybko. Mówią mi, że Polska jest krajem niesamowitych możliwości i cieszą się, że wybrali ten kraj. A jednocześnie wiemy, że 1,5 mln Polaków wybrało kierunek w drugą stronę.

Co Pana pociąga w Polsce i polskości?
– Czuję się tu dobrze m.in. dlatego, że Polacy i Francuzi mają podobne wady. Nic nie łączy tak bardzo jak posiadanie wspólnych wad. Nie zawsze słowni, nie zawsze punktualni, nie zawsze dobrze zorganizowani. Ale za to z polotem, z fantazją, zdolnością do improwizacji. Życie w Polsce nigdy nie jest nudne. Ponadto w Polsce zawsze człowiek jest najważniejszy. Człowiek decyduje, a nie biurokracja. Ja mieszkałem we Francji, w Austrii, w USA i wiem, że ten element ludzki w Polsce jest nieporównywalny. Nawet gdy sytuacja wydaje się beznadziejna, to zawsze Polak z Polakiem, człowiek z człowiekiem mogą się dogadać. Poza tym, jeśli chodzi o rzeczy zasadnicze, twierdzę, że to, co najważniejsze na świecie w ostatnim półwieczu, wyszło z Polski. To były ideały Sierpnia, „Solidarności”, a przede wszystkim nauczanie Jana Pawła II. To jest powód dla Polaków, żeby uwierzyli w siebie.

Najmniejsza pochwała Polaka czy Polski za granicą to dla nas powód do ogólnonarodowej euforii. A na najdrobniejszą krytykę reagujemy dość alergicznie. Czy to nie wynika z naszych kompleksów?
– Występuje tu przedziwna mieszanka kompleksu niższości z kompleksem wyższości. I nigdy nie wiadomo, który kompleks w danym momencie przemawia. Polacy często myślą, że na Zachodzie jest lepiej. W wielu miejscowościach są sklepy, na których widnieje napis „Ciuchy zachodnie”. Dla mnie to jest dziwne.

Hasłem-wytrychem jest też mówienie o tzw. europejskich standardach. Jakby Polska tych standardów nie stanowiła.
– W istocie. „On jest z Zachodu”, czyli jest lepszy. To jest absurdalne. Te kompleksy są oczywiście związane z całą historią Polski i jej dramatyzmem. To historia zarówno wielkich zwycięstw, jak i historia rozbiorów, okupacji hitlerowskiej i komunistycznej. Myślę, że to odcisnęło piętno na mentalności Polaków. Moja córka jest teraz w Paryżu. Odkąd tam jest, odkrywa sporo znaków wyższości Polski nad tym, co się dzieje we Francji, gdzie jest mentalność zamknięta: to, co jest na zewnątrz, w ogóle się nie liczy, nie chcą znać np. Norwida, mają mgliste poczucie historii. I nie ma tam żywej wiary, która była w Polsce, i to nie taka zabobonna, ale właśnie żywa i radosna. Polska powinna mieć poczucie własnej wartości. Europa jest dłużnikiem Polski i może się od niej uczyć, a Polska może inspirować Europę. Musimy przecież wyjść z tej beznadziejnej sytuacji, w jakiej znalazła się Europa, czyli ze stanu klinicznej śmierci duchowej, gdzie nie bardzo wiemy, dokąd iść, z tej cywilizacji hedonizmu, materializmu, która już się wypaliła i nie ma perspektyw. I liczymy, że ten nowy duch, inspiracja nauką Jana Pawła, może przemienić całą Europę. Często słyszę, że będziemy budować teraz drugą Irlandię. Ja natomiast chcę, żeby Polska była Polską. Nie potrzebujemy niczego innego.