Chciał zmienić Polskę

Ponad 400-stronicowa książka „O jednym takim. Biografia Jarosława Kaczyńskiego” to wnikliwa i pełna szczegółów analiza politycznej drogi prezesa PiS. Choć autor niewątpliwie darzy sympatią swojego bohatera, praca daleka jest od hagiografii. Zaremba, jeden z najbardziej wnikliwych polskich publicystów, pokazuje karierę pełną sukcesów i upadków. Nie ucieka od wytykania błędów, ale też wskazuje osiągnięcia. Już na początku biografii opisuje złożoność postaci jej bohatera. – „Jarosław Kaczyński to dla wielu wielki antybohater, niosący Polakom konflikt, skłonny do fauli. Ale też wyjątkowo mocno bity. Prywatnie miły, skromny człowiek, na »ty« z sekretarkami i kierowcami wożącymi go do biura. Z tego biura wysyła konkurentom zatrute strzały” – charakteryzuje Zaremba.

Pytany przez „Gościa” o istotę fenomenu prezesa PiS, Zaremba wskazuje na przytoczoną w książce charakterystykę Kaczyńskiego sporządzoną przez niechętnego mu publicystę Jacka Żakowskiego. – „Jarosław Kaczyński nie uprawia takiej polityki jak wszyscy. To nie jest ani gracz jak Miller, ani administrator jak Buzek, ani reformator jak Balcerowicz, ani dyplomata jak Kwaśniewski. Zapewne jest tym wszystkim po trosze, ale przede wszystkim jest generatorem, nosicielem i egzekutorem politycznych wizji. (…) Jarosław Kaczyński nie uprawia polityki, a metapolitykę. Nie uprawia jej po to, aby zdobyć władzę, choć władza jest mu w jakiś sposób potrzebna. Nie zdobywa władzy, aby rządzić, chociaż możliwość rządzenia sprzyja jego celom… On chce zmieniać Polskę”. Odpowiedź, w jakim kierunku mają iść te zmiany, czyli jakie polityczne cele realizuje Kaczyński, daje sam Zaremba. Według autora, jest nim przede wszystkim budowa silnego państwa broniącego słabszych. To właśnie do tego celu używał retoryki antykomunistycznej czy drastycznego języka, czym niewątpliwie wystraszył Polaków.

Autor zastanawia się także nad źródłami „czarnej legendy” Jarosława Kaczyńskiego. Przyznaje, że można ich szukać w jego trudnym charakterze, skłonnościach do stawiania nieuzasadnionych zarzutów czy makiawelizmie. Innym powodem niechęci do prezesa PiS „są jego ostre jak brzytwa poglądy; dotykające boleśnie, często zbyt boleśnie, ich biografii i mniemań – o sobie i świecie”. Jednak, według Zaremby, tak naprawdę powodem chóru niechęci była skala przedsięwzięć, na jakie się porwał, wyzwań, jakie stawiał różnym środowiskom i instytucjom, a co za tym idzie liczba interesów, które naruszył. Książka trafiła do drukarni po II turze wyborów prezydenckich, kiedy ich wynik był sprawą otwartą. Autor nie mógł więc odnieść się do przegranej Kaczyńskiego i jego zmiany retoryki zaraz po wyborach. W rozmowie z „Gościem” zwraca uwagę, że prezes PiS wielokrotnie podejmował działania, które wydawały się dla niego samobójcze, a mimo to udawało mu się ocaleć. Jednak tym razem ma obawy, czy obierając ostry kurs partii po przegranych wyborach, nie przelicytuje. – Kaczyński bardzo często stawiał wszystko na jedną kartę, ryzykując klęskę i wypadnięcie z polityki, a w końcowym rozrachunku mu się to opłacało. Jednak tak nie musi być zawsze. Choć ma dużo racji merytorycznie, formułuje ją w sposób przysparzający mu wrogów, a nie sojuszników. Tym razem może posunąć się za daleko, a kolejnej porażki w wyborach może nie przetrwać – przestrzega.

Jarosław Kaczyński to jeden z najważniejszych polityków ostatniego dwudziestolecia; człowiek, który jak mało kto odcisnął piętno na losach Polski, szczególnie w ostatnich kilku latach, i którego osoba wzbudza olbrzymie emocje. Pierwsza próba opisania istoty fenomenu takiej osobowości nie należy do łatwych. Piotr Zaremba doskonale z tego zadania się wywiązał, ukazując szerokie tło kolejnych ideowych wyborów swojego bohatera. W efekcie książka jest nie tylko wyczerpującą biografią Kaczyńskiego, ale też ważnym opisem historii politycznej ostatniego dwudziestolecia w Polsce. Uwagę zwraca olbrzymia wiedza autora, który, opisując różne zjawiska, przytacza olbrzymią liczbę szczegółów. Dla wszystkich interesujących się polską polityką po 1989 r. „O jednym takim” to lektura obowiązkowa.

Piotr Zaremba, „O jednym takim. Biografia Jarosława Kaczyńskiego”, Wydawnictwo Czerwone i Czarne, Warszawa 2010