Dobry i zły kompromis

Profesor Aniela Dylus (GN nr 47/2008) użyła nawet wyrażenia „niemoralna bezkompromisowość”, co można odczytać jako określenie postawy ludzi krytykujących projekt komisji Gowina. Również sam poseł Gowin porównuje krytyków projektu do Piłata umywającego ręce. Warto w tej sytuacji zbadać, w jakich sytuacjach kompromis jest wskazany, w jakich dopuszczalny, a w jakich szkodliwy.

Dobry kompromis
Pani profesor jako przykład pierwszej sytuacji daje dyskusję nad ustawą budżetową. Ten przykład wydaje się jak najbardziej na miejscu. W sytuacji gdy mamy do dyspozycji ograniczone środki i znacznie przewyższające je potrzeby, kompromis jest jedynym rozsądnym rozwiązaniem. Innym pozytywnym przykładem kompromisu może być porozumienie między Argentyną a Chile w sprawach granicznych. W 1978 roku wojna między tymi państwami wydawała się nieunikniona. Zawarty, dzięki interwencji Jana Pawła II, kompromis zapobiegł rozlewowi krwi. Nie wszystkie tego rodzaju kompromisy mają dobre skutki. Porozumienie z Monachium wydawało się w 1938 roku Chamberlainowi i wielu innym Europejczykom wielkim sukcesem, który dzięki kompromisowemu nastawieniu Anglii i Francji ocalił pokój. Dziś wiemy, że zachęcił Niemcy do rozpętania wojny. Jak na tym tle wyglądają kompromisy odnoszące się do spraw moralnych, zwłaszcza do przywoływanej w dyskusji ustawy z 1993 roku „…o warunkach dopuszczalności przerywania ciąży” i proponowanej ustawy legalizującej zapłodnienie in vitro? Warto przypomnieć kontekst historyczny ustawy z 1993 r. W 1956 roku władze komunistyczne w Polsce zalegalizowały aborcję bez żadnych ograniczeń. Szpitale były zobowiązane do jej przeprowadzania. W latach 60. i 70. liczbę aborcji w Polsce mierzono w setkach tysięcy.

Zły kompromis
Przy okazji demontażu komunizmu po roku 1989 środowiska katolickie postawiły postulat delegalizacji aborcji i pełnej ochrony życia od poczęcia. Wywołało to atak ze strony przede wszystkim „lewicy laickiej”, ale także ze strony „liberalnych katolików”, wspieranych przez środowisko „Tygodnika Powszechnego”. Ostatecznie ustawa w pełni chroniąca życie nie uzyskała wymaganego poparcia, udało się natomiast ograniczyć dopuszczalność aborcji – zgodnie z nową ustawą można abortować dzieci podejrzane o poważne choroby, poczęte w wyniku gwałtu i takie, które według orzeczenia lekarskiego mogą zagrażać zdrowiu lub życiu matki. Liczba oficjalnie dokonywanych aborcji spadła do kilkuset w ciągu roku – ponad 90 proc. przypadków spośród nich to dzieci podejrzane o chorobę. Odpowiedzialność za tysiące legalnych zabójstw dokonanych zgodnie z ustawą spada na zwolenników aborcji na życzenie, ale także na tych posłów, którzy opowiedzieli się przeciw ochronie życia każdego dziecka, a wsparli ochronę z wyjątkami. To oni są autorami kompromisu. Inaczej jest z posłami, którzy walczyli o pełną ochronę, a wobec odrzucenia dobrej ustawy poparli wersję dopuszczającą wyjątki, aby chociaż ograniczyć zasięg aborcji. Oni kompromisu nie zawierali. Ulegli przemocy liczebnej.