Siedzieli przy Okrągłym Stole

Pojęcie obrad Okrągłego Stołu obejmuje nie tylko dwa posiedzenia plenarne, które odbywały się w Pałacu Namiestnikowskim w Warszawie, ale cały system formalnych i nieformalnych spotkań, narad oraz konsultacji, które toczyły się zarówno w Warszawie, jak i rządowej willi w Magdalence pod Warszawą. Zasadnicze rozmowy prowadzone były w trzech zespołach: ds. gospodarki i polityki społecznej, ds. reform politycznych i ds. pluralizmu związkowego. Przy okrągłym stole zasiadało 58 osób, a delegacjom przewodzili gen. Czesław Kiszczak ze strony rządu PRL oraz Lech Wałęsa reprezentujący opozycję. W obradach jako obserwatorzy uczestniczyli przedstawiciele Kościołów katolickiego oraz ewangelickiego.

Odbyło się także 5 spotkań w Magdalence, gdzie omawiano najtrudniejsze kwestie. W pracach wszystkich zespołów Okrągłego Stołu uczestniczyło ponad 450 osób. Najważniejszymi ustaleniami Okrągłego Stołu była legalizacja „Solidarności” oraz utworzenie Senatu, do którego wybory miały być wolne. Wybory do Sejmu miały przebiegać według parytetu: 65 proc. mandatów zagwarantowano dla PZPR, SLD i SD oraz prorządowych organizacji katolickich, o pozostałe 35 proc. w wolnych wyborach mogli walczyć także kandydaci opozycji. Miano utworzyć urząd prezydenta PRL z bardzo silnymi kompetencjami z kadencją na 6 lat, wybieranego przez Zgromadzenie Narodowe (Sejm i Senat). Opozycja miała otrzymać pewien dostęp do mediów, m.in. zdecydowano o reaktywowaniu „Tygodnika Solidarność” oraz obiecano koncesję na ogólnopolski dziennik, co dało początek „Gazecie Wyborczej”.

Przy Okrągłym Stole i bezpośrednio na jego zapleczu spotkała się przyszła elita polityczna III RP. Dość przypomnieć, że przy stole w Pałacu Namiestnikowskim oraz w roboczych podzespołach zasiadali wszyscy prezydenci III RP – Lech Wałęsa, Aleksander Kwaśniewski i Lech Kaczyński oraz czterech premierów: Tadeusz Mazowiecki, Leszek Miller, Jan Olszewski i Jarosław Kaczyński, kilku marszałków i wicemarszałków Sejmu i Senatu.

Kolorem czerwonym zaznaczono przedstawicieli strony rządowej, zielonym reprezentantów opozycji, a żółtym obserwatorów kościelnych, krzyżykiem oznaczone są osoby, które już zmarły.

1. Lech Wałęsa, elektryk w Stoczni Gdańskiej, przywódca NSZZ „Solidarność”, internowany w stanie wojennym, laureat Pokojowej Nagrody Nobla, nieformalny lider całej opozycji w latach 80., prezydent RP w latach 1990–1995.
2. Tadeusz Mazowiecki, prawnik, wieloletni redaktor „Więzi”, poseł Koła „Znak”, redaktor naczelny „Tygodnika Solidarność”, internowany w stanie wojennym, po 89 r. pierwszy niekomunistyczny premier w Europie Wschodniej, później poseł.
3. Mieczysław Gil, hutnik, działacz „Solidarności” z Huty Lenina, więzień polityczny w latach 80., po 89 r. poseł i polityk.
4. Jacek Merkel, inżynier, działacz „Solidarności”, minister w kancelarii prezydenta Wałęsy, polityk KLD i PO, przedsiębiorca.
5. Władysław Liwak, prawnik, działacz „Solidarności” ze Stalowej Woli, po 89 r. poseł.
6. Józef Ślisz (†), rolnik, internowany, przywódca „Solidarności” Rolników Indywidualnych, po 89 r. wicemarszałek Senatu i przedsiębiorca.
7. Andrzej Stelmachowski, profesor prawa, doradca Episkopatu Polski, m.in. negocjował ustawę o stosunku państwa do Kościoła, pierwszy marszałek Senatu, przez wiele lat prezes Stowarzyszenia Wspólnota Polska.