"Laureaci reprezentują społeczeństwo obywatelskie w swoich krajach. Przez wiele lat wspierali prawo do krytyki władzy i ochronę podstawowych praw obywateli" - podkreśliła w uzasadnieniu przewodnicząca komitetu Berit Reiss-Andersen.

Jak dodała, Bialacki oraz dwie organizacje z Rosji oraz Ukrainy, "podjęły niezwykły wysiłek, aby udokumentować zbrodnie wojenne, łamanie praw człowieka i nadużycia władzy". "Wspólnie pokazują znaczenie społeczeństwa obywatelskiego dla pokoju i demokracji" - zaznaczyła.

Reiss-Andersen zapytana po ogłoszeniu werdyktu, czy łatwo było wskazać tegorocznych laureatów, odpowiedziała, że "zawsze trudno jest podjąć decyzję w zmieniającym się świecie". "Mamy wojnę w Europie, trzy kraje, w dwóch z nich panuje reżim, a na Ukrainie trwa rosyjska inwazja" - powiedziała.

Aleś Bialacki przebywa obecnie w więzieniu za działalność opozycyjną. "Mój przekaz do władz białoruskich jest taki, aby mógł on wyjść z więzienia i przyjechać do Oslo 10 grudnia odebrać Pokojową Nagrodę Nobla. Obawiam się jednak, że moja prośba jest nierealna" - mówiła Reiss-Andersen.

Jednocześnie przyznała, że Norweski Komitet Noblowski zastanawiał się, czy przyznanie nagrody Bieleckiemu nie zaszkodzi jego sytuacji.

Dodała, że tegoroczna Pokojowa Nagroda Nobla dedykowana jest także innym więźniom politycznym. "Bialacki nie jest przecież wyjątkiem" - zauważyła.

Reiss-Andersen zauważyła, że tegoroczny werdykt ogłoszono w cieniu wojny w Ukrainie. "Niestety każdego roku, gdy przyznajemy Nagrodę Nobla, gdzieś trwa wojna. W tym roku w Europie i zobaczyliśmy, że ma ona znaczenie globalne" - podkreśliła, odnosząc się do kryzysu żywnościowego oraz gróźb użycia broni jądrowej.

Jaka jest historia przyznawania Pokojowego Nobla?

Pokojowa Nagroda Nobla jest jedną z pięciu Nagród Nobla ustanowionych z woli szwedzkiego przemysłowca, wynalazcy i producenta dynamitu Alfreda Nobla, obok nagród w dziedzinie chemii, fizyki, czy medycyny i literatury.

Nobel pokojowy to jedyna kategoria nagrody Nobla przyznawana przez organizację norweską a nie szwedzką. Przyznaje się ją osobom lub organizacją, które "wykonały największą lub najlepszą pracę na rzecz braterstwa między narodami, likwidacji bądź ograniczenia stałych armii i udziału oraz promowania kongresów pokojowych" (wg zapisu testamentu Nobla).

Pierwszymi laureatami byli założyciele Czerwonego Krzyża - Frederic Passy i Henry Dunant. Wśród laureatów w kolejnych latach znaleźli się m.in. polarnik zajmujący się kwestią uchodźców Fridtjof Nansen, teolog Albert Schweitzer, Martin Luther King, Matka Teresa z Kalkuty, Nelson Mandela, Lech Wałęsa czy ruch Międzynarodowego Czerwonego Krzyża, który uhonorowano nagrodą aż trzykrotnie (co jest rekordem noblowskim).

Pokojowy Nobel nie jest jednak pozbawiony krytyki. Jednym z jej głównych krytyków jest norweski działacz pokojowy Frederik Heffermehl, który po przeanalizowaniu 118 przyznanych nagród uznał, że do 1945 roku 85% spełniało wytyczne fundatora, a po 1945 roku spełniało je zaledwie 45%. 

W tym roku do Norweskiego Komitetu Noblowskiego napłynęły 343 nominacje, z czego 251 - dla osób, a 92 - organizacji. Była to druga największa liczba zgłoszonych kandydatur w historii po 2016 roku, gdy było ich 372.

Zobacz też:

GN 24/2022 DODANE 16.06.2022 AKTUALIZACJA 20.07.2022

Liczy się każdy gest

O gestach solidarności i trosce o pamięć we współczesnej Rosji mówi Jelena Żemkowa.