III tom „Dzieł literackich i teatralnych” Karola Wojtyły
Dzieła literackie Karola Wojtyły wpłynęły na jego pontyfikat. Jest to warunek sine qua non do tego, aby dzisiaj, po 17 latach od jego śmierci, skutecznie i całościowo ukazywać jego dorobek – mówił kard. Kazimierz Nycz podczas prezentacji III tomu „Dzieł literackich i teatralnych” Karola Wojtyły – Jana Pawła II, która odbyła się w poniedziałek w Domu Arcybiskupów Warszawskich.
Konferencja była okazją do podsumowania wieloletnich prac nad pierwszą na świecie, krytyczną edycją spuścizny literackiej Jana Pawła II, a zarazem punktem wyjścia i zachętą do ponownego poznawania twórczości Wojtyły, bez której nie jest możliwe pełne zrozumienie myśli i istoty nauczania późniejszego papieża.
Kard. Kazimierz Nycz podkreślił, że dzieła literackie Karola Wojtyły wpłynęły na jego pontyfikat i zdaniem metropolity warszawskiego jest to warunek sine qua non do tego, aby dzisiaj, po 17 latach od jego śmierci, skutecznie i całościowo ukazywać jego dorobek.
W opinii kard. Nycza jest to dzieło pozwalające pogłębić wiedzę o Karolu Wojtyle. – Jego wielkość zaistniała nie dopiero po 16 października 1978 roku. On po prostu był wielki już jako gimnazjalista, student, ksiądz, filozof, teolog, kardynał. A początek pontyfikatu objawił go Kościołowi i światu w pełni oraz bardzo mocno przyspieszył jego rozwój – powiedział metropolita warszawski.
– Jan Paweł II budował swój pontyfikat na fundamencie, którym obdarzył go Pan Bóg, a on rozwijał go przez całe 58 lat życia przed pamiętnym konklawe – stwierdził kardynał. Jak dodał, pewnych linii i priorytetów tego pontyfikatu nie da się pojąć bez wcześniejszej twórczości Karola Wojtyły.
Przykładem takiego rozumienia ciągłości między twórczością literacką a późniejszymi wytycznymi pontyfikatu jest zdaniem kard. Nycza m.in. teologia miłosierdzia Bożego łącznie z encykliką „Dives et misericordia” i pojęciem postaci Faustyny Kowalskiej oraz jej przesłania. Tego wszystkiego nie da się zrozumieć bez dramatu „Brat naszego Boga”. Z kolei teologii małżeństwa i rodziny oraz teologii ciała nie można zrozumieć bez dramatu „Przed sklepem jubilera” i książki „Miłość i odpowiedzialność”. Także „Listu do artystów” i całej relacji papieża do ludzi sztuki i kultury nie da się zrozumieć bez młodzieńczego studium nad twórczością Norwida czy wieloletniej relacji z Teatrem Rapsodycznym.
Kard. Nycz zauważył, że owej ciągłości między wczesną twórczością a pontyfikatem można się doszukać także w papieskiej koncepcji dwóch uzupełniających się płuc Starego kontynentu: zachodniego i wschodniego. Ta kwestia ma znaczenie zwłaszcza dziś, w kontekście dramatu wojny w Ukrainie. – Dwa płuca są Europie niezbędne. Papież mówił o tym wiele, wiele razy, m.in w Gnieźnie i Santiago de Compostela. W sytuacji, gdy jedno płuco poważnie choruje i krwawi okrutną wojną, może jest to okazja, by powrócić do refleksji wokół tej myśli świętego papieża – dodał hierarcha.
Prezydent Warszawy Rafał Trzaskowski zauważył, że dzieła literackie Karola Wojtyły cechuje bardzo bogata polszczyzna i wielość odniesień kulturowych: do sztuki, filozofii, gwary góralskiej. Ponadto, jego zdaniem, uprawianie literatury pozwoliło Karolowi Wojtyle głębiej zrozumieć naturę człowieka i jego los oraz złożoność wartości, jakimi się kieruje w życiu, w tym potęgę wolności i siłę ludzkiego ducha. – I ten świat wartości jest dla nas najistotniejszy. Dzisiaj, gdy w świecie wartości są atakowane lub podważane, tym bardziej mają one znaczenie. To skupienie na człowieku – jego lękach, potrzebach, nadziejach – jakie zawsze towarzyszyło papieżowi, jest także dziś bardzo ważne – dodał.
Trzytomowe wydanie “Dzieł literackich i teatralnych Karola Wojtyły – Jana Pawła II” to wspólne dzieło Centrum Myśli Jana Pawła II, Instytutu Dialogu Międzykulturowego im. Jana Pawła II z Krakowa oraz Społecznego Instytutu Wydawniczego Znak. Inicjatywa ta miała swój początek w maju 2015 roku, kiedy został powołany Komitet Naukowy Krytycznego Wydania Dzieł Literackich Karola Wojtyły – Jana Pawła II. Na jego czele stanął prof. dr hab. Jacek Popiel z Uniwersytetu Jagiellońskiego, a jego zastępcą została prof. dr hab. Jadwiga Puzynina z Uniwersytetu Warszawskiego.
Zobacz również: Droga Krzyżowa w duchu św. Jana Pawła II
Obecny na prezentacji dzieła prof. Popiel podkreślił, że trzeci tom dzieł Karola Wojtyły umożliwia ujrzenie w całości tego, jak kształtowała się osobowość późniejszego papieża. – Który przecież na początku tak naprawdę chciał być aktorem, poetą, dramaturgiem, bynajmniej nie marzył o kapłaństwie – powiedział profesor.
Jak przyznał, III tom dzieł literackich Karola Wojtyły wywarł na nim wrażenie głównie poprzez odkrycie dramatu „Promieniowanie ojcostwa” w kilku wersjach. Pokazują one bowiem zmaganie się autora, już jako biskupa, z fundamentalnym dla niego problemem relacji międzyludzkich (kobieta-mężczyzna, ojciec-matka) wyrażanych w słowie, które tu jest wypróbowywane literacko, ale później będzie przybierało dojrzalszą formę w wystąpieniach kapłańskich. – Ten trzeci tom warto czytać już jako lekturę kapłana, który traktuje twórczość literacką jako równie ważną homiliom czy rekolekcjom – dodał prof. Popiel.
Konsultantka naukowa wydania prof. Anna Kozłowska stwierdziła, że trzy tomy dzieł otwierają badania nad całą, nie tylko literacką, spuścizną Wojtyły na nowo. Jednocześnie prezentowane wydanie ustala kanon tekstów literackich późniejszego papieża. – Oczywiście na dziś, bo być może jeszcze gdzieś odnajdą się jakieś teksty – cały czas w to wierzę. Może owe „ballady beskidzkie”, których nie znamy, jeszcze gdzieś w prywatnych archiwach są, tak samo jak różne młodzieńcze wiersze – dodała.
Jej zdaniem ponadto, prace nad spuścizną Karola Wojtyły pokazują „dużo prawdziwsze oblicze poety i oblicze człowieka”. – Pokazują właściwą wszystkim ludziom pióra troskę o to, aby „dać odpowiednie rzeczy słowo”. Pokazują zmagania z materią języka, ale też, ponieważ dla Wojtyły twórczość literacka była formą modlitwy – co bardzo widać po dopiskach widniejących na jego rękopisach – ukazują jego doświadczenie duchowe – mówiła prof. Kozłowska.
Michał Senk, dyrektor Centrum Myśli Jana Pawła II nawiązał do wzmianki prowadzącego konferencję Michała Zająca o uwagach Karola Wojtyły na temat myśli humanistycznej Cypriana Kamila Norwida nakreślonych w jednym z rękopisów. Zaznaczył, że celem kierowanej przez niego instytucji jest pokazywanie Jana Pawła II nie jako postaci pomnikowej i historycznej, której życie dobiegło kiedyś końca, ale właśnie prowadzić odbiorcę ku wspólnemu z papieżem spojrzeniu na człowieczeństwo, niejako przeniknięcie natury ludzkiej, głębokie jej zrozumienie i otwarcie się na nią. – Naszym zadaniem jest spojrzeć, jakie miary [Jan Paweł II] przykładał do każdego człowieka, ale spróbować te same miary przyłożyć do niego samego – powiedział Michał Senk.
Zaprezentowano III tom „Dzieł literackich i teatralnych” Karola Wojtyły
04 kwietnia 2022 | 18:23 | lk | Warszawa Ⓒ Ⓟ
Sample Fot. EAST NEWS
Dzieła literackie Karola Wojtyły wpłynęły na jego pontyfikat. Jest to warunek sine qua non do tego, aby dzisiaj, po 17 latach od jego śmierci, skutecznie i całościowo ukazywać jego dorobek – mówił kard. Kazimierz Nycz podczas prezentacji III tomu „Dzieł literackich i teatralnych” Karola Wojtyły – Jana Pawła II, która odbyła się w poniedziałek w Domu Arcybiskupów Warszawskich.
Konferencja była okazją do podsumowania wieloletnich prac nad pierwszą na świecie, krytyczną edycją spuścizny literackiej Jana Pawła II, a zarazem punktem wyjścia i zachętą do ponownego poznawania twórczości Wojtyły, bez której nie jest możliwe pełne zrozumienie myśli i istoty nauczania późniejszego papieża.
Kard. Kazimierz Nycz podkreślił, że dzieła literackie Karola Wojtyły wpłynęły na jego pontyfikat i zdaniem metropolity warszawskiego jest to warunek sine qua non do tego, aby dzisiaj, po 17 latach od jego śmierci, skutecznie i całościowo ukazywać jego dorobek.
W opinii kard. Nycza jest to dzieło pozwalające pogłębić wiedzę o Karolu Wojtyle. – Jego wielkość zaistniała nie dopiero po 16 października 1978 roku. On po prostu był wielki już jako gimnazjalista, student, ksiądz, filozof, teolog, kardynał. A początek pontyfikatu objawił go Kościołowi i światu w pełni oraz bardzo mocno przyspieszył jego rozwój – powiedział metropolita warszawski.
– Jan Paweł II budował swój pontyfikat na fundamencie, którym obdarzył go Pan Bóg, a on rozwijał go przez całe 58 lat życia przed pamiętnym konklawe – stwierdził kardynał. Jak dodał, pewnych linii i priorytetów tego pontyfikatu nie da się pojąć bez wcześniejszej twórczości Karola Wojtyły.
Przykładem takiego rozumienia ciągłości między twórczością literacką a późniejszymi wytycznymi pontyfikatu jest zdaniem kard. Nycza m.in. teologia miłosierdzia Bożego łącznie z encykliką „Dives et misericordia” i pojęciem postaci Faustyny Kowalskiej oraz jej przesłania. Tego wszystkiego nie da się zrozumieć bez dramatu „Brat naszego Boga”. Z kolei teologii małżeństwa i rodziny oraz teologii ciała nie można zrozumieć bez dramatu „Przed sklepem jubilera” i książki „Miłość i odpowiedzialność”. Także „Listu do artystów” i całej relacji papieża do ludzi sztuki i kultury nie da się zrozumieć bez młodzieńczego studium nad twórczością Norwida czy wieloletniej relacji z Teatrem Rapsodycznym.
Reklama
poster
Kard. Nycz zauważył, że owej ciągłości między wczesną twórczością a pontyfikatem można się doszukać także w papieskiej koncepcji dwóch uzupełniających się płuc Starego kontynentu: zachodniego i wschodniego. Ta kwestia ma znaczenie zwłaszcza dziś, w kontekście dramatu wojny w Ukrainie. – Dwa płuca są Europie niezbędne. Papież mówił o tym wiele, wiele razy, m.in w Gnieźnie i Santiago de Compostela. W sytuacji, gdy jedno płuco poważnie choruje i krwawi okrutną wojną, może jest to okazja, by powrócić do refleksji wokół tej myśli świętego papieża – dodał hierarcha.
Prezydent Warszawy Rafał Trzaskowski zauważył, że dzieła literackie Karola Wojtyły cechuje bardzo bogata polszczyzna i wielość odniesień kulturowych: do sztuki, filozofii, gwary góralskiej. Ponadto, jego zdaniem, uprawianie literatury pozwoliło Karolowi Wojtyle głębiej zrozumieć naturę człowieka i jego los oraz złożoność wartości, jakimi się kieruje w życiu, w tym potęgę wolności i siłę ludzkiego ducha. – I ten świat wartości jest dla nas najistotniejszy. Dzisiaj, gdy w świecie wartości są atakowane lub podważane, tym bardziej mają one znaczenie. To skupienie na człowieku – jego lękach, potrzebach, nadziejach – jakie zawsze towarzyszyło papieżowi, jest także dziś bardzo ważne – dodał.
fakty, opinie, ciekawostki
Papież Jan Paweł II – człowiek modlitwy
Trzytomowe wydanie “Dzieł literackich i teatralnych Karola Wojtyły – Jana Pawła II” to wspólne dzieło Centrum Myśli Jana Pawła II, Instytutu Dialogu Międzykulturowego im. Jana Pawła II z Krakowa oraz Społecznego Instytutu Wydawniczego Znak. Inicjatywa ta miała swój początek w maju 2015 roku, kiedy został powołany Komitet Naukowy Krytycznego Wydania Dzieł Literackich Karola Wojtyły – Jana Pawła II. Na jego czele stanął prof. dr hab. Jacek Popiel z Uniwersytetu Jagiellońskiego, a jego zastępcą została prof. dr hab. Jadwiga Puzynina z Uniwersytetu Warszawskiego.
Reklama
Obecny na prezentacji dzieła prof. Popiel podkreślił, że trzeci tom dzieł Karola Wojtyły umożliwia ujrzenie w całości tego, jak kształtowała się osobowość późniejszego papieża. – Który przecież na początku tak naprawdę chciał być aktorem, poetą, dramaturgiem, bynajmniej nie marzył o kapłaństwie – powiedział profesor.
Jak przyznał, III tom dzieł literackich Karola Wojtyły wywarł na nim wrażenie głównie poprzez odkrycie dramatu „Promieniowanie ojcostwa” w kilku wersjach. Pokazują one bowiem zmaganie się autora, już jako biskupa, z fundamentalnym dla niego problemem relacji międzyludzkich (kobieta-mężczyzna, ojciec-matka) wyrażanych w słowie, które tu jest wypróbowywane literacko, ale później będzie przybierało dojrzalszą formę w wystąpieniach kapłańskich. – Ten trzeci tom warto czytać już jako lekturę kapłana, który traktuje twórczość literacką jako równie ważną homiliom czy rekolekcjom – dodał prof. Popiel.
Konsultantka naukowa wydania prof. Anna Kozłowska stwierdziła, że trzy tomy dzieł otwierają badania nad całą, nie tylko literacką, spuścizną Wojtyły na nowo. Jednocześnie prezentowane wydanie ustala kanon tekstów literackich późniejszego papieża. – Oczywiście na dziś, bo być może jeszcze gdzieś odnajdą się jakieś teksty – cały czas w to wierzę. Może owe „ballady beskidzkie”, których nie znamy, jeszcze gdzieś w prywatnych archiwach są, tak samo jak różne młodzieńcze wiersze – dodała.
Jej zdaniem ponadto, prace nad spuścizną Karola Wojtyły pokazują „dużo prawdziwsze oblicze poety i oblicze człowieka”. – Pokazują właściwą wszystkim ludziom pióra troskę o to, aby „dać odpowiednie rzeczy słowo”. Pokazują zmagania z materią języka, ale też, ponieważ dla Wojtyły twórczość literacka była formą modlitwy – co bardzo widać po dopiskach widniejących na jego rękopisach – ukazują jego doświadczenie duchowe – mówiła prof. Kozłowska.
Michał Senk, dyrektor Centrum Myśli Jana Pawła II nawiązał do wzmianki prowadzącego konferencję Michała Zająca o uwagach Karola Wojtyły na temat myśli humanistycznej Cypriana Kamila Norwida nakreślonych w jednym z rękopisów. Zaznaczył, że celem kierowanej przez niego instytucji jest pokazywanie Jana Pawła II nie jako postaci pomnikowej i historycznej, której życie dobiegło kiedyś końca, ale właśnie prowadzić odbiorcę ku wspólnemu z papieżem spojrzeniu na człowieczeństwo, niejako przeniknięcie natury ludzkiej, głębokie jej zrozumienie i otwarcie się na nią. – Naszym zadaniem jest spojrzeć, jakie miary [Jan Paweł II] przykładał do każdego człowieka, ale spróbować te same miary przyłożyć do niego samego – powiedział Michał Senk.
Reklama
W 2019 r. do rąk czytelników trafił tom pierwszy dzieł literacki Karola Wojtyły, zawierający „Juwenilia (1938–1946)”, w 2020 r. drugi tom, poświęcony „Utworom poetyckim (1946–2003)”. Ostatni tom, prezentujący „Dramaty i szkice”, wydany został pod redakcją prof. Jacka Popiela. W skład zespołu redakcyjnego weszli dr Marta Burghardt, dr Anna Karoń-Ostrowska, ks. prof. Jan Machniak, prof. Zofia Zarębianka, oraz śp. dr Stanisław Dziedzic.
Patronat honorowy nad wydaniem dzieła objęli: kardynał Stanisław Dziwisz, kardynał Kazimierz Nycz, Arcybiskup Metropolita Warszawski, a także ówczesna prezydent Warszawy Hanna Gronkiewicz-Waltz i prezydent Krakowa Jacek Majchrowski.
Główny trzon tomu stanowią znane już dramaty Karola Wojtyły: „Brat naszego Boga”, „Przed sklepem jubilera” oraz „Promieniowanie ojcostwa”. Jednak dodatkowo po raz pierwszy zaprezentowane są tu dwie dotąd nie znane, wcześniejsze wersje „Promieniowania ojcostwa: Ten, który szuka nas wszystkich”, tekst spisany na podstawie zachowanego rękopisu, oraz „Medytacja o sakramencie chrztu”, podana do druku za zachowanym maszynopisem.
Tom zawiera ponadto cztery misteria z okresu pełnienia przez Karola Wojtyłę posługi kapłańskiej przy parafii św. Floriana w Krakowie, cztery szkice teatralne, przedmowę do książki Mieczysława Kotlarczyka „Sztuka żywego słowa” oraz trzy teksty z okresu pontyfikatu Jana Pawła II, wśród nich „List do artystów”.
Dużą niespodzianką jest jedyny jak dotąd odnaleziony scenariusz jednej z wielu inscenizacji teatralnych, w których występował młody Karol Wojtyła w Wadowicach w latach 1935–1938. Jest to spisany przez 17-letniego Wojtyłę nigdy dotąd nie publikowany tekst inscenizacji, którego podstawę stanowiła Apokalipsa św. Jana. W przedstawieniu tym Karol Wojtyła wystąpił w roli głównej na scenie Domu Katolickiego w Wadowicach 25 października 1937 r.
Zebrane w trzech tomach utwory poetyckie i teatralne, pisane przez Karola Wojtyłę od wczesnych lat młodzieńczych po wiek sędziwy, udowadniają, że poetą jest się przez całe życie.
