Przypowieść prawie biblijna

A jednak. W 1977 roku główną nagrodę na Wszechzwiązkowym Festiwalu Filmowym w Rydze otrzymało „Wniebowstąpienie” Łarisy Szepitko. Władze kinematografii uznały, że  Szepitko zrobiła z opowieści o partyzantach „religijną przypowieść z mistycznym odcieniem”. Niespodziewanie w obronie filmu wystąpił  szef  Komunistycznej Partii Białorusi Piotr Maszerow, na którym film zrobił duże wrażenie. W jednej ze scen „Wniebowstąpienia” główny bohater deklaruje, że jest członkiem partii, a wcześniej należał do Komsomołu. Ta krótka scena to jedyne ustępstwo na rzecz cenzorów, chociaż absolutnie nie współgra z przesłaniem filmu. 

Film okazał się testamentem reżyserki, która zginęła w wypadku samochodowym.  

Scenariusz „Wniebowstąpienia” powstał na podstawie powieści „Sotnikow” Wasila Bykau, wybitnego białoruskiego pisarza i tłumacza, który przekładał na język białoruski twórczość m.in. Adama Mickiewicza i Karola Wojtyły.

Szepitko nie trzymała się wiernie powieści, a władze radzieckiej kinematografii nie myliły się, określając go jako „religijną przypowieść.” Szepitko nakręciła film czarno-biały, bardzo ascetyczny w doborze środków formalnych. Jest to z pewnością  jeden z najlepszych filmów podejmujących tematykę wojenną w historii kina, jednak jego przesłanie jest o wiele bardziej uniwersalny. Jednym z bohaterów jest kolaborujący z okupantami śledczy Portnow, były działacz partyjny, przypominający w filmie zarówno szatana-kusiciela, jak i Piłata. Tę postać genialnie zagrał Anatolij Sołonicyn, ulubiony aktor Tarkowskiego. Znaczący też jest sam początek i koniec filmu, kiedy obserwujemy z oddali fragment miasteczka z wyraźnie rysującą się w środku cerkwią. Dzięki temu, po obejrzeniu „Wniebowstąpienia” widz nie ma wątpliwości, że oglądał wpisaną w realia II wojny światowej Pasję. Tak znakomitych filmów na platformach vod zbyt wiele nie znajdziemy. Dobrze, że znalazł się w ofercie vod.tvp.pl. 

Wniebowstąpienie: reż. Łarisa Szepitko, wyk.: Boris Płotnikow, Władimir Gostuchin, Anatolij Sołonicyn; ZSRR 1976.