Prosty znaczy wolny

Dziecko do zdrowia przywrócone cudem. To o Mickiewiczu? Nie tylko. Podobnie mógł powiedzieć o sobie Edmund Bojanowski. Urodził się 14 listopada 1814 roku w małej wiosce – Grabonogu, w rodzinie szlacheckiej. Był wątłego zdrowia. Jako czteroletni brzdąc śmiertelnie zachorował. Lekarze bezradne rozkładali ręce, nie dając chłopcu większych szans na przeżycie. Matka zaniosła synka pod obraz Matki Bożej Bolesnej do odległej od domu o zaledwie 3 kilometry Świętej Góry w Gostyniu. Edmund został cudownie uzdrowiony. Jako wotum rodzina ofiarowała kościołowi srebrne Oko Opatrzności W domu pielęgnowano polskie tradycje. Ojciec Edmunda Walenty był uczestnikiem powstania listopadowego. Został za to ukarany przez rząd konfiskatą rodowego majątku. Edmund, wszechstronnie uzdol- niony, wykształcony na uniwersytetach we Wrocławiu i Berlinie (filozofia, historia sztuki, muzyka, psychologia, poezja i logika) przez całe życie zmagał się z kruchością swego zdrowia. To ona uniemożliwiła mu dokończenie studiów berlińskich. Poważna choroba płuc zmusiła go do powrotu do domu. Największą jego pasją stała się literatura. Z wypiekami na twarzy pochłaniał książki, sam zaczął publikować sporo tekstów. Rzucił się w wir pisania. Pisał o polskich zabytkach, tłumaczył na polski serbskie i czeskie wiersze, a także „Manfreda” Byrona. I wówczas wykonał desperacki krok. Zamiast „inwestować w siebie” i błyszczeć na literackich salonach, skierował wzrok w stronę najuboższych. W stronę tych, o których nie rozmawiało się przy kawiarnianych stolikach, o których nie wypadało wspominać w towarzystwie. Przecież zawsze byli. Głodni, zawszeni, niedouczeni… Bardzo w tym geście przypomina innego artystę – tworzącego w zaborze austriackim malarza Adama Chmielowskiego.