Obchody Narodowego Dnia Pamięci Żołnierzy Wyklętych

W poniedziałek obchodzony jest Narodowy Dzień Pamięci Żołnierzy Wyklętych. "W tym roku jest to dzień wyjątkowy, bo mamy 70. rocznicę egzekucji członków IV Zarządu Zrzeszenia Wolność i Niezawisłość - wydarzenia, które stało się powodem wybrania właśnie 1 marca na ustanowienie dnia pamięci o członkach powstania antykomunistycznego. Mamy też 10. rocznicę ustanawiania Narodowego Dnia Pamięci Żołnierzy Wyklętych" - powiedział PAP prezydencki minister Wojciech Kolarski.

Jak zaznaczył, dla prezydenta Dudy będzie to też szczególny dzień, ponieważ jako minister w Kancelarii Prezydenta RP został upoważniony przez ówczesnego prezydenta Lecha Kaczyńskiego do reprezentowania w Sejmie stanowiska głowy państwa w sprawie projektu ustawy ustanawiającej to święto. Lech Kaczyński był inicjatorem ustanowienia 1 marca Dniem Pamięci Żołnierzy Wyklętych; prezydencki projekt ustawy w tej sprawie wpłynął do Sejmu 1 marca 2010 r.; został uchwalony w lutym 2011 r., prezydent Bronisław Komorowski podpisał ją 9 lutego 2011 roku.

"W poniedziałek prezydent Duda uczci pamięć żołnierzy wyklętych i tysięcy osób zaangażowanych w podziemie antykomunistyczne" - zapowiedział Kolarski. O godz. 20, czyli dokładnie wtedy, gdy 70 lat temu wykonano egzekucję na siedmiu członkach IV Zarządu Zrzeszenia "Wolność i Niezawisłość", prezydent zapali znicz w miejscu egzekucji, czyli pod "Ścianą Straceń" byłego więzienia mokotowskiego przy ul. Rakowieckiej.

Wcześniej, przed południem prezydent będzie w willi Jasny Dom w warszawskich Włochach. "To jest miejsce, które w latach 40-tych było miejscem kaźni; miejsce, przez które m.in. przeszedł rotmistrz Witold Pilecki i setki polskich patriotów. Ślady kaźni są do dzisiaj widoczne w piwnicach, na ścianach piwnic willi Jasny Dom" - powiedział Kolarski. Prezydent złoży tam wieniec pod tablicą upamiętniającą ofiary komunistycznego terroru.

Po południu w Pałacu Prezydenckim Andrzej Duda odznaczy ostatnich żyjących weteranów podziemia antykomunistycznego, a także osoby, które przyczyniły się do zachowania pamięci o tych wydarzeniach. Będzie to m.in. Witalis Skorupka ps. Orzeł, uczestnik Wojny Obronnej 1939 roku, żołnierz ZWZ-AK, który po wojnie służył pod rozkazami Jana Ponikowskiego ps. Czort; w 1945 roku został skazany na karę śmierci.

Prezydent nadał też Medal Stulecia Odzyskanej Niepodległości Marlenie Piekarskiej-Olszówce, prezes Fundacji "Willa Jasny Dom", która popularyzuje wiedzę na temat antykomunistycznego podziemia niepodległościowego po II wojnie światowej.

Później prezydent jako Zwierzchnik Sił Zbrojnych wręczy awanse generalskie oficerom Wojska Polskiego. "Andrzej Duda wręczy sześć nominacji generalskich, w tym cztery na pierwszy generalski stopień" - poinformował PAP szef BBN Paweł Soloch.

Na stopień generała dywizji zostali mianowani generałowie brygady Dariusz Pluta - zastępca szefa Sztabu Generalnego Wojska Polskiego i Piotr Trytek - dowódca 11. Dywizji Kawalerii Pancernej. Na stopień generała brygady zostali mianowani: radca-koordynator w Narodowym Centrum Bezpieczeństwa Cyberprzestrzeni płk Krzysztof Kociuba, szef pionu wsparcia-zastępca szefa sztabu ds. wsparcia Dowództwa Operacyjnego Rodzajów Sił Zbrojnych płk Tomasz Kowalik, dyrektor Zakładu Inwestycji Organizacji Traktatu Północnoatlantyckiego płk Dariusz Mendrala i szef zarządu inżynierii wojskowej Dowództwa Generalnego Rodzajów Sił Zbrojnych płk Marek Wawrzyniak.

W południe Społeczny Komitet Obchodów Narodowego Dnia Pamięci Żołnierzy Wyklętych i Instytut Pamięci Narodowej zapraszają na uroczystość ku czci Żołnierzy Niezłomnych na Łączce na Wojskowych Powązkach w Warszawie. Na Łączce w latach 1948-56 funkcjonariusze UB chowali ciała zamordowanych w więzieniu na Mokotowie bohaterów polskiego podziemia.

Podczas uroczystości prezes IPN dr Jarosław Szarek otworzy wystawy plenerowe o rtm. Witoldzie Pileckim oraz o ppłk. Łukaszu Cieplińskim, prezesie Zarządu Głównego Zrzeszenia Wolność i Niezawisłość, który został zamordowany 1 marca 1951 roku.

W ramach organizowanych przez Instytut uroczystości zaplanowano także odsłonięcie tablicy poświęconej ppłk. Łukaszowi Cieplińskiemu i członkom IV Zarządu Głównego Zrzeszenia "WiN" w Muzeum Żołnierzy Wyklętych i Więźniów Politycznych PRL. Odbędzie się również dyskusja online w związku z drugim wydaniem "Atlasu polskiego podziemia niepodległościowego 1944-1956". Przybliża on zasięg i struktury organizacji konspiracyjnych oraz zbrojną aktywność polskiej partyzantki powojennej.

1 marca oraz w następnych dniach na profilach społecznościowych Biura Poszukiwań i Identyfikacji IPN zostaną opublikowane kolejne odcinki spaceru po Kwaterze "Ł" Wojskowych Powązek. O historii tego miejsca, a także o działaniach poszukiwawczych opowie wiceprezes IPN prof. Krzysztof Szwagrzyk.

W Narodowym Dniu Pamięci Żołnierzy Wyklętych dyrektor Archiwum Akt Nowych i dyrektor Muzeum Izby Pamięci Generała Ryszarda Kuklińskiego zapraszają na prezentację wirtualnego Muzeum Generała Kuklińskiego.

Muzeum Powstania Warszawskiego umożliwia zaś bezpłatne zwiedzanie z przewodnikiem ekspozycji "Cele Bezpieki", która znajduje się piwnicach dawnego Ministerstwa Bezpieczeństwa Publicznego. To właśnie tam latach 1945-54 więzieni byli działacze podziemia niepodległościowego. W areszcie więzieni byli m.in. gen. August Emil Fieldorf "Nil" i Jan Rodowicz "Anoda". Zwiedzanie odbędzie się w reżimie sanitarnym, w maksymalnie pięcioosobowych grupach z przewodnikiem. Obowiązują zapisy mailowe.

Obchody Narodowego Dnia Pamięci Żołnierzy Wyklętych odbędą się nie tylko w Warszawie. Hołd żołnierzom podziemia niepodległościowego odda w poniedziałek także wojewoda podlaski Bohdan Paszkowski. Zaplanowano złożenie kwiatów m.in. w Izbie Pamięci w Areszcie Śledczym w Białymstoku, przy kwaterze "Wyklętych" na Cmentarzu Wojskowym oraz przy tablicy upamiętniającej Miejsce Skazań Żołnierzy Polski Podziemnej przy kinie Ton.

Jedną z inicjatyw podjętych wspólnie przez białostocki oddział IPN, wojewodę podlaskiego i marszałka województwa podlaskiego jest również akcja billboardowa w Białymstoku upamiętniająca bohaterów podziemia niepodległościowego.

Podczas gdańskich uroczystości organizowanych przez oddział Instytutu zostaną złożone kwiaty przy grobach Danuty Siedzikówny "Inki" i Feliksa Selmanowicza "Zagończyka" na Cmentarzu Garnizonowym. Następnie uczestnicy ceremonii przejdą pod pomnik Żołnierzy Wyklętych. Delegacja złoży też kwiaty przed pomnikiem "Inki" na gdańskiej Oruni i przed monumentem rotmistrza Pileckiego przed Muzeum II Wojny Światowej.

Tego dnia na stronie internetowej IPN Gdańsk przedstawiona zostanie tablica pamiątkowa poświęcona Danucie Siedzikównie, która zostanie uroczyście odsłonięta w rocznicę jej urodzin (3 września) na budynku dworca w Lipowej Tucholskiej. W poniedziałek na Uniwersytecie Morskim w Gdyni odbędzie się też odsłonięcie tablicy pamiątkowej poświęconej młodzieżowej antykomunistycznej organizacji Krajowy Ośrodek "Kraj".

W auli im. Jana Pawła II Gdańskiego Seminarium Duchownego będzie także spotkanie pt. "Jaki znak Twój?". Po konferencji i panelu dyskusyjnym odbędzie się koncert patriotyczny Andrzeja Kołakowskiego. Wydarzenie będzie transmitowane online. IPN w Gdańsku zaprasza do udziału w grze miejskiej online "Śladami Danuty Siedzikówny w Gdańsku" i quizie historycznym nt. Żołnierzy Wyklętych. Do 15 marca przed siedzibą IPN Gdańsk będzie także można zobaczyć wystawę "Żołnierze Wyklęci. Podziemie niepodległościowe 1944-1963".

Narodowy Dzień Pamięci Żołnierzy Wyklętych jest obchodzony 1 marca od 2011 roku. Data ta została wybrana jako upamiętnienie faktu, że 1 marca 1951 r. w mokotowskim więzieniu przy ul. Rakowieckiej, z polecenia władz komunistycznych, strzałem w tył głowy zamordowali przywódców IV Zarządu Zrzeszenia Wolność i Niezawisłość - Łukasza Cieplińskiego i jego towarzyszy walki. Tworzyli oni ostatnie kierownictwo ostatniej ogólnopolskiej konspiracji kontynuującej od 1945 r. dzieło Armii Krajowej.