„Tarcza” także dla niepełnosprawnych

JOANNA JURECZKO-WILK: Kryzys gospodarczy związany z pandemią koronawirusa może spowodować, że stopa bezrobocia w tym roku wzrośnie do kilkunastu procent. Niepełnosprawni pracownicy boją się, że będą pierwszymi na liście do zwolnienia. Czy zapisane w rządowej tarczy antykryzysowej większe dofinansowanie ich miejsc pracy będzie wystarczającą zachętą dla pracodawców, żeby ich nie zwalniać? 
KRZYSZTOF MICHAŁKIEWICZ: Zależy nam bardzo na utrzymaniu miejsc pracy dla osób niepełnosprawnych. To niezmiernie ważna sprawa nie tylko dla ich sytuacji finansowej, ale też dla poczucia własnej wartości, niezależności, dla poczucia bycia potrzebnym. Oczywiście w sytuacji, kiedy gospodarka wyhamowuje na skutek epidemii i związanych z nią obostrzeń, nowe miejsca pracy dla niepełnosprawnych będą powstawać rzadziej niż w ostatnich latach. W tej sytuacji tym bardziej zależy nam na ochronie tych już istniejących. Mam nadzieję, że zwiększenie dofinansowania pozytywnie wpłynie na decyzje pracodawców. Nasze doświadczenia pokazują, że jeśli firma z powodów ekonomicznych ogranicza zatrudnienie, to jednak woli zatrzymać pracownika, do wynagrodzenia którego otrzyma stałe i pewne dofinansowanie. Kwestią dyskusyjną jest wysokość dopłat. Od dłuższego czasu środowiska pracodawców postulowały o ich podniesienie. Wnioskowaliśmy również o to, jako PFRON, a potem konsultowaliśmy rządowe propozycje. W przyjętej specustawie zapisano wzrost kwoty bazowej dopłat do wynagrodzeń z 1800 zł do 1950 zł w przypadku osób ze znacznym stopniem niepełnosprawności oraz z 1125 zł do 1200 zł w przypadku osób ze stopniem umiarkowanym. Jeszcze bardziej te stawki zwiększyły się przy schorzeniach specjalnych, przy których najtrudniej jest znaleźć zatrudnienie. Do tej pory, niezależnie od stopnia niepełnosprawności pracownika (z orzeczoną chorobą psychiczną, upośledzeniem umysłowym, całościowym zaburzeniem rozwojowym, epilepsją lub niewidomego), pracodawcy otrzymywali jeszcze dodatkowo 600 zł. Teraz te dodatki znacznie wzrosną, bo wyniosą 1200 zł w przypadku osób zaliczonych do znacznego stopnia niepełnosprawności i 900 zł w przypadku osób zaliczonych do stopnia umiarkowanego.
Bez zmian pozostała kwota dla pracowników z niepełnosprawnością w stopniu lekkim.
Co ważne, nowe stawki dofinansowania obowiązują już od kwietnia br., czyli stają się realnym wsparciem w tym niespodziewanym i trudnym okresie pandemii.

Ilu niepełnosprawnych w Polsce pracuje, a ilu jest bezrobotnych?
W prowadzonej przez nas ewidencji w październiku 2019 r. zarejestrowanych było 246,2 tys. pracowników niepełnosprawnych, w tym na chronionym rynku pracy – 100,7 tys. oraz na otwartym rynku pracy – 145,7 tys. osób. Statystycznie pracuje
co czwarty niepełnosprawny, i te wyniki
co roku się poprawiały. W powiatowych urzędach pracy pod koniec października 2019 r. zarejestrowanych było 65 375 osób z orzeczoną niepełnosprawnością. W ciągu 2019 r., do października włącznie, pracodawcy zgłosili do urzędów pracy 34 511 ofert pracy dla osób niepełnosprawnych.

A co z tymi, którzy są zatrudnieni w usługach, gastronomii, hotelach, placówkach oświatowych i kulturalnych, a ich firmy stoją teraz zamknięte na głucho?
Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych skupia się na wspieraniu działalności pracodawców zatrudniających osoby z niepełnosprawnościami. Wprowadziliśmy ułatwienia w regulowaniu należności z tytułu wpłat obowiązkowych, na rzecz PFRON, przez odroczenie terminu płatności lub rozłożenie kwot na raty. Procedura wnioskowania jest prosta, a każdy wniosek rozpatrywany indywidualnie. Wnioski składa się zdalnie za pomocą portalu ePUAP
lub w formie skanu na skrzynkę e-mail dw_rozliczenia@pfron.org.pl lub za pomocą poczty tradycyjnej. W zakładach pracy chronionej środki z zakładowego funduszu rehabilitacji czy zakładowego funduszu aktywizacji (w przypadku ZAZ), w wysokości do 20 proc., mogą być przeznaczone na utrzymanie zagrożonych likwidacją miejsc pracy osób niepełnosprawnych, poprzez rekompensatę wynagrodzeń, lub na pomoc bytową dla niepełnosprawnych pracowników. Wszyscy pracodawcy mogą skorzystać z innych możliwości, jakie daje tarcza antykryzysowa. Wersja przyjęta pod koniec marca była tylko pierwszym krokiem. W tej chwili trwają intensywne prace nad poszerzeniem jej o kolejne rozwiązania.

W trudnej sytuacji znalazło się 718 warsztatów terapii zajęciowej, nieczynnych z powodu epidemii. Obawy o przyszłość zgłaszają też zakłady aktywności zawodowej, których w Polsce jest ponad 100.
Dodatkowe środki finansowe, w ramach specjalnego programu, PFRON przekaże powiatom, aby samorządy mogły wspierać osoby niepełnosprawne w sytuacji kryzysowej spowodowanej epidemią. Mogą m.in. za te pieniądze zorganizować dowóz do domu zakupów lub ciepłych posiłków, zapewnić specjalistyczny transport czy opiekę zastępczą. Samorządy organizują taką pomoc na własną rękę, a my je w tym wesprzemy finansowo. Na przykład burmistrz Opola Lubelskiego uruchomił kuchnie w nieczynnych teraz szkołach, żeby przygotowywały posiłki dla osób starszych, niepełnosprawnych i osób w kwarantannie. Sugerowaliśmy samorządom zamknięcie warsztatów, ośrodków rehabilitacyjnych i innych placówek wspierających niepełnosprawnych, bo korzystające z nich osoby są w grupach szczególnego ryzyka w przypadku zakażenia koronawirusem. Mimo że placówki mają przymusową przerwę, utrzymujemy ich dofinansowanie na takim samym poziomie jak przed epidemią, ponieważ zależy nam, żeby przetrwały trudny czas. Także organizacje pozarządowe prowadzące ośrodki wspierające osoby z niepełnosprawnościami, a finansowane w ramach różnych programów PFRON, będą korzystać z takich samych rozwiązań. 

Tysiące uczestników WTZ, ośrodków rehabilitacyjnych i innych tego typu miejsc, dla których ta forma aktywizacji była często jedyną, pozostaje teraz w domach. Czy oni też otrzymają pomoc?
Tak, pomoc kierujemy do niepełnosprawnych korzystających z warsztatów terapii zajęciowej, ośrodków rehabilitacyjnych, środowiskowych domów samopomocy, z innych placówek, z programów, które z powodu koronawirusa nie mogą być kontynuowane. Chcemy, żeby w tym czasie, kiedy ich placówki są zamknięte, otrzymali dodatkowe wsparcie w postaci 500 zł na zorganizowanie opieki zastępczej czy dodatkowych zajęć. Wiele takich miejsc zostało zamkniętych już w połowie marca, więc korzystające z nich osoby dostaną świadczenie już za marzec, mimo że dopiero teraz powiatowe centra pomocy rodzinie będą przyjmować wnioski. Szczegółowe informacje i formularze znajdują się na naszej stronie internetowej www.pfron.org.pl.
Tylko na te działania w ramach specjalnego programu zapobiegania skutkom pandemii – 500 złotych dla niepełnosprawnych będących uczestnikami zajęć ośrodków oraz dofinansowania dodatkowych inicjatyw samorządów – PFRON przeznaczy dodatkowe 224 mln zł.

Pomoc jest bardziej skuteczna, gdy płynie z wielu stron. Na jakie jeszcze ułatwienia i ochronę mogą liczyć niepełnosprawni w tym trudnym czasie?
Dla wszystkich sytuacja epidemii jest zaskakująca i trudna, ale szczególnie trudna jest dla naszych najsłabszych współobywateli. Staramy się to napięcie łagodzić i wzmacniać ich poczucie bezpieczeństwa na rynku pracy. Dlatego z zadowoleniem przyjęliśmy, że Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej przygotowało zapisy powodujące, iż orzeczenia o niepełnosprawności, które wkrótce tracą ważność, będą automatycznie przedłużone. W przypadku osób dopiero ubiegających się o takie orzeczenie zespoły orzekające w miarę możliwości przyznawać je będą zaocznie, na podstawie przesłanej dokumentacji medycznej. Drogą on-line będzie też można wystąpić o przedłużenie kart parkingowych. W PFRON uruchomiliśmy dodatkową infolinię: 517 373 975, czynną w dni powszednie w godz. 9–20, gdzie można dowiedzieć się o szczegółach dostępnej pomocy, o tym, jak ją uzyskać, ale także jak chronić się przed koronawirusem. To jest ważna rzecz, ponieważ informacja podawana w oficjalnych komunikatach czy w mediach może być dla niektórych niepełnosprawnych niezrozumiała. Zachęcamy do tego, żeby tam, gdzie jest to możliwe, załatwiać wszelkie formalności drogą elektroniczną. Osoby z niepełnosprawnościami mogą skorzystać z platformy sow.pfron.org.pl, której infolinia: 800 889 777 czynna jest w dni powszednie w godzinach 9–17. Dla pracodawców przeznaczone są platformy: sod.pfron.org.pl oraz pracodawca.e-pfron.pl, a pytania można zadać, dzwoniąc na infolinię: 22 581 84 10 w godz. 9–15. Dodatkowo w naszych placówkach uruchomiliśmy samoobsługowe punkty, w których można złożyć dokumenty i pobrać potwierdzenie. Od 1 kwietnia działa wideoinfolinia dla osób głuchych, uruchomiona przez Fundację PGNiG im. Ignacego Łukasiewicza i Polski Związek Głuchych, przy wsparciu Ministerstwa Funduszy i Polityki Regionalnej. Przez całą dobę, siedem dni w tygodniu, pod nr. tel. 609 939 564 i na Skypie (Koronawirus – Tłumacz PJM) oraz poprzez aplikację Tłumacz on-line tłumacze języka migowego pomogą umówić e-wizytę u lekarza pierwszego kontaktu, wezwać pogotowie, zadzwonić na infolinię NFZ, uzyskać informacje na temat kwarantanny. Z infolinii mogą też skorzystać pracownicy służby zdrowia. Prowadzimy aktualnie rozmowy, w jaki sposób PFRON mógłby włączyć się w tę inicjatywę. Najważniejsza w tym trudnym czasie jest nasza wrażliwość na potrzeby drugiego człowieka, sąsiada, kolegi z pracy. Nie czekajmy, aż ktoś poprosi o pomoc, bo osoby starsze, chore, niepełnosprawne często same o nią nie poproszą, nie powiedzą, że czują się w tym wszystkim zagubione. Dlatego bądźmy teraz wyczuleni na potrzeby innych, szczególnie tych najsłabszych czy samotnych.

OGŁOSZENIE INFORMACYJNE