Raport: Kościół w Polsce
Społeczeństwo polskie pozostaje wciąż – zwłaszcza na tle gwałtownie sekularyzującej się Europy – bardzo religijne, aczkolwiek zagraża mu tzw. „pełzająca sekularyzacja”.
Katolicka Agencja Informacyjna opublikuje dziś raport dotyczący głównych kierunków działalności Kościoła w Polsce. Oto one:
Struktura diecezjalna
Duchowieństwo
Episkopat
Życie konsekrowane w Polsce
Świeccy w Kościele
Duszpasterstwa specjalistyczne
Działalność charytatywna
Kultura
Szkoły katolickie
Katolickie uczelnie i wydziały teologiczne
Sanktuaria i pielgrzymki
Misje
Duszpasterstwa polonijne
Kościół w Polsce wobec przestępstw molestowania seksualnego małoletnich
W 2017 r. do Kościoła rzymskokatolickiego należało w Polsce 32 mln 910 tys. 865 wiernych skupionych w 10 tys. 263 parafiach. Społeczeństwo polskie pozostaje wciąż – zwłaszcza na tle gwałtownie sekularyzującej się Europy – bardzo religijne. Chrzczone są niemal wszystkie nowo narodzone dzieci. Za ludzi wierzących uważa się ponad 90 proc. Polaków, jednak procent osób regularnie praktykujących jest już dużo mniejszy – około połowy, zaś grupa tych, którzy przynajmniej deklarują zgodne z nauczaniem moralnym postawy w takim zakresie jak etyka życia małżeńskiego, stanowi nie więcej niż jedną czwartą polskiego społeczeństwa. Mniej więcej taki procent uznaje za niedopuszczalne współżycie seksualne przed ślubem i nie akceptuje używania środków antykoncepcyjnych. Wskaźniki religijności spadają dość powoli, co pozwala uznać za trafny termin zaproponowany przez wybitnego socjologa religii ks. prof. Janusza Mariańskiego – „pełzająca sekularyzacja”.
Poziom religijności jest jednak w polskim społeczeństwie dość zróżnicowany. Wyraźnie niższe wskaźniki notują osoby najmłodsze, najlepiej wykształcone oraz mieszkańcy największych miast.
Procent osób, dla których wiara stanowi w życiu istotny punkt odniesienia, pozostaje w ostatnich latach względnie stały, przybywa natomiast tych, którzy od wiary częściowo lub całkowicie odchodzą. Można w skrócie powiedzieć, że ubywa religijnie „letnich” – przybywa „zimnych”, „gorących” natomiast jest tyle samo.
Wydaje się, że istotną cezurą dla polskiej religijności pozostaje rok 2005 – odejście św. Jana Pawła II. Najwyraźniejszym tego znakiem jest ponad dwukrotny spadek odsetka ludzi deklarujących się jako wierzący i żyjący zgodnie ze wskazaniami Kościoła i niemal dwukrotny przyrost liczby tych, którzy deklarują wiarę na swój własny sposób. Gdy więc zabrakło Jana Pawła II, religijność znaczącego odsetka Polaków uległa swoistej prywatyzacji.
Zaufanie do Kościoła jako instytucji publicznej w badaniach CBOS w latach 2002 i 2004 pozostawało stabilne (odpowiednio 76 i 75 proc.), w 2008 r. wzrosło do 81 proc., następnie lekko spadło (79 proc. w 2008 r., 78 proc. w 2010 r.). W kolejnych latach badany poziom zaufania powoli, acz systematycznie spadał: w 2016 r. – 70 proc., w 2017 r. - 61 proc., a w 2018 r. – 54 proc.
Kościół katolicki w Polsce w chwili uzyskania wolności w 1989 r. składał się z 27 jednostek terytorialnych, w tym 5 archidiecezji i 22 diecezji. Na mocy papieskiej bulli "Totus Tuus Poloniae populus" z 25 marca 1992 r. powołano 13 nowych diecezji, a 8 dotychczasowych podniesiono do rangi archidiecezji. W 1996 r. utworzono przemysko-warszawską metropolię obrządku bizantyńsko-ukraińskiego, w składzie z diecezją wrocławsko-gdańską. W 2004 r. powstały jeszcze dwie nowe diecezje: bydgoska i świdnicka.
Obecnie Kościół katolicki w Polsce składa się z 44 diecezji, w tym dwóch Kościoła bizantyjsko-ukraińskiego i Ordynariatu Polowego.
W 2017 r. wszystkich duchownych katolickich (diecezjalnych i zakonnych) było w Polsce 30 tys. 807, w tym 64 duchownych Kościoła greckokatolickiego. Kapłanów zakonnych było 9 tys. 300.
Konferencja Episkopatu Polski jest instytucją wspomagającą biskupów w pełnieniu przez nich misji duszpasterskiej. Do głównych zadań KEP należy szukanie „najstosowniejszych metod ewangelizacji w uwarunkowaniach i okolicznościach życia Kościoła w Polsce”.
Konferencja Episkopatu Polski liczy obecnie 95 członków. Łącznie z 59 emerytami (seniorami), którzy do KEP już nie należą obecnie jest w Polsce 154 biskupów, w tym 151 obrządku łacińskiego i trzech obrządku bizantyjsko-ukraińskiego. Jest wśród nich 3 kardynałów, 29 arcybiskupów i 122 biskupów. Pełnią oni funkcję: metropolitów – 15 (w tym 1 kardynał), biskupów diecezjalnych – 29 (w tym 1 arcybiskup), biskupów pomocniczych – 51. Ośmiu biskupów mianował jeszcze bł. Paweł VI, jednego Jan Paweł I, 93 - św. Jan Paweł II, 24 - Benedykt XVI, a 29 - Franciszek.
Statystyczny polski biskup liczy 68 lat, pochodzi z rodziny chłopskiej i ma doktorat z teologii. Wśród urzędujących biskupów średnia wieku ordynariusza diecezji wynosi 64 lata, a pomocniczego – 59 lat. Najstarszym ordynariuszem diecezji jest 74-letni bp Ignacy Dec ze Świdnicy, a najmłodszym 49-letni bp Wiesław Śmigiel z Torunia.
