Niezwykła erupcja narodowej aktywności w listopadzie 1918 r. brała się stąd, że zaborcom wprawdzie udało się wymazać Polskę z mapy Europy, ale nie został przerwany i zatarty wspólny kod kulturowy Polaków. Żyjący w obcych państwach, służący często pod obcą komendą, Polacy nigdy nie zapomnieli, kim są.
Dlaczego Polska odrodziła się w 1918 r.? Polacy z trzech zaborów potrafili wykorzystać szansę, jaką była jednoczesna klęska wszystkich zaborców w Wielkiej Wojnie. Wszystko, co dzieje się w czasie od 1914 do 1918 r., jest procesem dynamicznym, którego rytm wyznaczają wydarzenia na frontach, początkowo zdecydowanie bardziej korzystne dla państw centralnych, czyli Niemiec i Austro-Węgier, oraz ich bałkańskich sojuszników – Turcji i Bułgarii. Przełomowe są wydarzenia z lata 1918 r., kiedy Niemcy przegrywają II bitwę pod Marną i odtąd stale są w odwrocie. Wielka to również zasługa ponad miliona żołnierzy amerykańskich, których przybycie latem 1918 r. ratuje aliancki front przed załamaniem. To stwarza także nowe szanse dla sprawy polskiej.
To dla nas sygnał, że cenisz rzetelne dziennikarstwo jakościowe. Czytaj, oglądaj i słuchaj nas bez ograniczeń.
Andrzej Grajewski