Lawinowo rośnie liczba niezaszczepionych dzieci w Polsce

W Polsce każdego roku wykonywanych jest kilka milionów szczepień obowiązkowych. Odsetek osób zaszczepionych nadal jest wysoki, ale w ostatnich latach coraz więcej rodziców nie zgadza się na poddawanie tej procedurze swoich dzieci.

Z udostępnionych PAP informacji Narodowego Instytutu Zdrowia Publicznego - Państwowego Zakładu Higieny wynika, że w 2010 roku odnotowano 3437 odmów, w 2011 r. - 4689, w roku 2012 - 5340, w 2013 r. - 7248, w 2014 roku - 12 681, w roku 2015 - 16 689, w 2016 roku - 23 147, zaś w roku 2017 - 30 089 odmów.

Zdaniem ekspertów, unikanie szczepień może skutkować powrotem wielu groźnych chorób. W krajach, gdzie zjawisko nieszczepienia dzieci jest większe niż w Polsce, zaobserwowano wzrost zachorowań na choroby zakaźne, m.in. na odrę i krztusiec. Zgodnie z danymi WHO w ubiegłym roku np. w Rumunii zanotowano ponad 4,7 tysiąca przypadków odry. Wzrost zachorowań na tę chorobę obserwowany jest też w Polsce - w 2010 r. było u nas 13 przypadków zachorowań na odrę, a w 2016 r. - już 133. Zdaniem ekspertów, niepokoi sytuacja na Ukrainie, bo patogeny "nie uznają granic państwowych". Tymczasem WHO zwraca uwagę, że z powodu konfliktu w tym kraju i kłopotów gospodarczych znacznie spadł tam odsetek szczepionych dzieci, w przypadku niektórych chorób - nawet o połowę.

Zgodnie z polskimi przepisami rodzice, którzy nie zaszczepią dziecka w terminie, otrzymują upomnienie z wezwaniem do zaszczepienia dziecka. Jeśli nie reagują, można nałożyć na nich grzywnę w maksymalnej wysokości 10 tys. zł; może ona być nakładana wielokrotnie, ale łączna suma grzywien w celu przymuszenia nie może przekroczyć 50 tys. zł. Z reguły grzywny są jednak niższe, wysokość jest uzależniona m.in. od liczby niewykonanych szczepień. Kary nakłada wojewoda na wniosek inspekcji sanitarnej. Rodzic może złożyć zażalenie do ministra zdrowia; jeżeli minister nie uchyli decyzji, rodzic może się jeszcze odwołać do sądu administracyjnego.

By zmobilizować rodziców do szczepień, w niektórych krajach wprowadza się dodatkowe mechanizmy. Przykładowo, we Włoszech z inicjatywy rządu Paolo Gentiloniego, wprowadzono regulację, w myśl której dzieci niezaszczepione obowiązkowymi szczepionkami mogą zostać wypisane ze żłobków i przedszkoli, a rodzicom za niewywiązanie się z obowiązku szczepień grożą kary w wysokości od 100 do 500 euro.

Rodzice odmawiają szczepień m.in. w obawie przed niepożądanymi odczynami poszczepiennymi (NOP), czyli zaburzeniami stanu zdrowia, które występują w okresie czterech tygodni po podaniu szczepionki. Częstość występowania NOP zależy od rodzaju szczepionki. Przy szczepionkach stosowanych w Polsce jeden NOP występuje przeciętnie raz na 10 tys. szczepień. Specjaliści podkreślają, że ciężkie niepożądane odczyny poszczepienne, wymagające hospitalizacji, występują nieporównanie rzadziej niż powikłania chorób przed którymi chronią. GIS ocenia, że poważne, ciężkie niepożądane odczyny poszczepienne występują niezwykle rzadko - to kilka, maksymalnie kilkanaście przypadków w roku w skali kraju.

Szczepionka to preparat biologiczny, który w założeniu imituje naturalną infekcję i prowadzi do rozwoju odporności analogicznej do tej którą uzyskuje organizm w czasie pierwszego kontaktu z rzeczywistym drobnoustrojem. Szczepionka składa się z jednego lub kilku antygenów, które uzyskiwane są z żywych lub zabitych drobnoustrojów, ich oczyszczonych fragmentów lub produktów metabolizmu bakterii, jak również w wyniku inżynierii genetycznej. Szczepionki żywe wywołują silną odporność już po pojedynczej dawce. Natomiast szczepionki inaktywowane (zabite) wymagają podania kilku dawek. O podaniu szczepionki każdorazowo decyduje lekarz po przeprowadzeniu kwalifikacji.

Szczepienia obowiązkowe są bezpłatne. Należą do nich szczepienia przeciw: gruźlicy, wirusowemu zapaleniu wątroby typu B (wzw B), błonicy, tężcowi i krztuścowi, ostremu nagminnemu porażeniu dziecięcemu (poliomyelitis), inwazyjnemu zakażeniu Haemophilus influenzae typu B (Hib), odrze, śwince, różyczce, pneumokokom, ospie wietrznej (w grupach ryzyka).