"Nie dajcie skraść sobie radości!"

Spotkanie z biskupami

Z placu Bolivara Franciszek udał się na spotkanie z liczącym 130 członków kolumbijskim episkopatem w sali Pałacu Kardynalskiego w Bogocie.

Ojca Świętego powitał najpierw arcybiskup Bogoty kard. Rubén Salazar Gómez. Zapewnił, że Kościół i naród kolumbijski otwierają szeroko swe serca, aby przyjąć Następcę św. Piotra i cieszą się z jego przybycia. Podkreślił, że wizyta ta jest potrzebna temu Kościołowi, gdyż - jak przyznał - nie zawsze był on w stanie podjąć wszystkie stojące przed nim wyznania i trudności. Dlatego bardzo liczy na słowa nauczania i wsparcia Franciszka.

Po gospodarzu miejsca papieża powitał również przewodniczący Konferencji Biskupiej Kolumbii abp Óscar Urbina Ortega. On także zapewnił go, że Kościół w tym kraju czeka z wielkimi nadziejami na pasterskie słowo Ojca Świętego. Zapewnił, że każde miejsce, które odwiedzi on w czasie tej swojej podróży, stanie się nowym areopagiem, z którego rozlegać się będzie nauczanie Następcy św. Piotra.

W obszernym przemówieniu papież podziękował biskupom za ich posługę. "Przybywam, aby głosić Chrystusa i odbyć w Jego imieniu pielgrzymkę pokoju i pojednania. Chrystus jest naszym pokojem! On nas pojednał z Bogiem i między sobą!" - stwierdził Franciszek.

Papież zapewnił, że zwraca się do kolumbijskiego Kościoła jako pielgrzym i brat, pragnący się dzielić "zmartwychwstałym Chrystusem, dla którego żaden mur nie jest wieczny, żaden lęk nie jest niezniszczalny, żadna rana nie jest nieuleczalna".

Nawiązując do hasła swojej pielgrzymki: „Uczynić pierwszy krok”, podkreślił, że Bóg jest zawsze "Panem pierwszego kroku". Przypomniał, że całe Pismo Święte mówi o Bogu, który opuścił samego siebie z miłości, a w pełni czasów, w Jezusie, jest "krokiem nieodwracalnym". Dla tych, którzy poznają, przyjmują Jezusa oraz wychodzą ze swych ograniczeń jest On kompasem, który uniemożliwia zagubienie się. Przestrzegł biskupów przed "kiepskimi cnotami czy pochlebstwami ze strony aktualnych możnych" i zachęcił do błagania w modlitwie, aby mieli coś do zaoferowania tym, którzy "ciągle przychodzą do serc pasterzy". "Modlitwa w życiu biskupa jest życiodajną limfą, która przepływa przez winnicę, bez której latorośl usycha, stając się bezpłodną" - przypomniał papież.

Przestrzegł biskupów, by nie stawali się "kastą funkcjonariuszy uginających się przed dyktaturą chwili obecnej". "Kierujcie natomiast zawsze wasze spojrzenie ku wieczności Tego, który was wybrał, będąc gotowymi do przyjęcia rozstrzygającego osądu Jego warg" - zachęcił Ojciec Święty.

Przypomniał, że prowincje kościelne odgrywają fundamentalną rolę w odniesieniu do orędzia ewangelizacji, aby proklamujące je głosy były zróżnicowane i zharmonizowane i dlatego przestrzegł przed "zadowalaniem się miernym zaangażowaniem minimalnym, które pozostawia zrezygnowanych w spokojnym bezruchu niemocy". "Zachowujecie szczególną wrażliwość dla afro-kolumbijskich korzeni waszego ludu, które tak szczodrze przyczyniły się w ukształtowaniu oblicza tej ziemi" - wezwał Franciszek.

Zwrócił uwagę, że Kolumbia potrzebuje takiego spojrzenia biskupów, które będzie ją wspierać w odwadze pierwszego kroku ku trwałemu pokojowi, pojednaniu, odrzucenia przemocy jako sposobu przezwyciężenia nierówności, które są źródłem wielu cierpień, wyrzeczenia się drogi korupcji, która jest łatwej, ale bez wyjścia, cierpliwej i wytrwałej konsolidacji "res publica", wymagającej przezwyciężenia nędzy i nierówności.

Przypomniał biskupom, że są strażnikami jedności całego kraju pomimo jego rozdarć. "Właśnie dlatego Kolumbia was potrzebuje, aby rozpoznać siebie w swoim prawdziwym obliczu pełnym nadziei, pomimo swoich niedoskonałości, aby przebaczać sobie nawzajem pomimo ran nie w pełni zabliźnionych, aby uwierzyć, że można podjąć inną drogę, nawet wówczas, kiedy bezczynność popycha do powtarzania tych samych błędów, aby mieć odwagę pokonania tego, co może ją uczynić nieszczęsną, pomimo jej skarbów" - stwierdził Franciszek.

Przypomniał, że biskupi nie są technikami ani politykami, ale pasterzami i muszą przemawiać do serc wszystkich ludzi słowami: "Pokój ludziom, w których Bóg sobie upodobał". "Musicie je wypowiadać odwołując się delikatnie, pokornie do niezniszczalnego miłosierdzia Bożego, jedynego, które potrafi obalić cyniczną pychę serc autoreferencyjnych" - zaznaczył Ojciec Święty.

Franciszek zachęcił, by kolumbijski Kościół stawał się coraz bardziej misyjny i po "macierzyńsku" zajmował się takimi wyzwaniami jak: rodzina, życie, młodzież, kapłani, powołania, laikat i formacja.

Zastrzegł, że nie daje biskupom recept ani listy zadań, ale zachęca, aby wypełniając trudną misję pasterzy w Kolumbii, zachowywali pogodę ducha i uczyli się od Jezusa cierpliwości i wielkoduszności.

Znaczącą część wystąpienia Franciszek poświęcił wyzwaniom Kościoła w Amazonii, która jest papierkiem lakmusowym tego, czy nasze społeczeństwo, prawie zawsze ograniczone do materializmu i pragmatyzmu, jest w stanie strzec tego, co darmo otrzymało, nie po to aby to spustoszyć, lecz uczynić płodnym. Zwrócił uwagę na "tajemną mądrość rdzennej ludności Amazonii" i zastanawiał się, czy jeszcze jesteśmy zdolni, by nauczyć się od niej świętości życia, poszanowania dla przyrody, świadomości, że logika instrumentalna nie wystarczy, aby wypełnić życie człowieka.

Papież zachęcił, by nie zostawiać Kościoła w Amazonii samemu sobie. "Umocnienie amazońskiego oblicza pielgrzymującego tam Kościoła jest wyzwaniem stojącym przed wami wszystkimi, które zależy od narastającego i świadomego wsparcia misyjnego wszystkich diecezji kolumbijskich i całego ich duchowieństwa" - zaapelował Ojciec Święty i przypomniał, że w niektórych rdzennych językach amazońskich, by powiedzieć „przyjaciel”, używa się wyrażenia „moje drugie ramię”. "Bądźcie zatem drugim ramieniem Amazonii. Kolumbia nie może się od niej odciąć, bez okaleczenia swej twarzy i duszy" - podkreślił papież.

Papież do CELAM

Konieczne jest przezwyciężenie klerykalizmu, który traktuje wiernych świeckich jak dzieci i zubaża tożsamość duchownych - powiedział papież Franciszek podczas spotkania z Komitetem Kierującym Latynoamerykańskiej Rady Biskupiej (CELAM) w nuncjaturze apostolskiej w Bogocie.

W spotkaniu wzięło udział Prezydium CELAM, 35 biskupów-członków komisji tematycznych i 22 sekretarzy generalnych konferencji episkopatów państw Ameryki Łacińskiej i Karaibów.

Na początku Ojciec Święty wskazał, że CELAM, będąca kontynentalną konferencją biskupów stała się domem „służby komunii i misji Kościoła w Ameryce Łacińskiej”, ośrodkiem stymulującym „świadomość uczniowską i misyjną”, zasadniczym punktem odniesienia „dla zrozumienia i pogłębiania katolickości Ameryki Łacińskiej”.

Przypomniał poprzednią konferencję ogólną CELAM w Aparecidzie z 2007 r., która była wydarzeniem synodalnym Kościoła Ameryki Łacińskiej i Karaibów. Ma ono „kontynuację w misji kontynentalnej”, która ma być „nie tyle sumą inicjatyw programowych”, ile „wysiłkiem postawienia misji Jezusa w sercu Kościoła, przekształcając ją w kryterium mierzenia skuteczności struktur, owocności posługi jego duszpasterzy i radości, którą mogą wzbudzać. Bo nikogo się nie przyciągnie bez radości”.

- Naszym najważniejszym wyzwaniem jako Kościoła jest mówienie do człowieka jako rzecznicy (...) zażyłości z Bogiem, który uważa go za dziecko, nawet jeśli ono zapiera się tego pochodzenia, ponieważ dla Niego zawsze jesteśmy odnalezionymi dziećmi - przekonywał Franciszek.

Dlatego nie można „sprowadzić Ewangelii do jakiegoś programu w służbie modnego gnostycyzmu, do jakiegoś projektu awansu społecznego lub jakieś wizji Kościoła jako biurokracji, która działa z korzyścią dla samej siebie, a tym bardziej nie można go sprowadzać do jakiejś organizacji kierowanej przez kastę klerykalną za pomocą nowoczesnych kryteriów biznesowych”. Kościół jest bowiem „wspólnotą uczniów Jezusa”. Konieczne jest więc „bycie uczniem-misjonarzem”, polegające na stałym wychodzeniu z Jezusem, dzięki czemu „poznajemy wolę Ojca, który zawsze na nas czeka”.

Wskazał, że „podstawowe realia życia ludzi i Kościoła nigdy nie są pomnikiem, ale stanowią żywe dziedzictwo”. Choć „znacznie wygodniej przekształcić je we wspomnienia, których rocznice są obchodzone”. Tymczasem „odnowiona świadomość tego, iż na początku wszystkiego zawsze jest spotykanie z żywym Chrystusem, wymaga, aby uczniowie kultywowali zażyłość z Nim. W przeciwnym razie oblicze Pana staje się nieprzejrzyste, misja traci moc, nawrócenie duszpasterskie się cofa. Modlitwa i kultywowanie relacji z Nim jest więc najbardziej niecierpiącym zwłoki zadaniem naszej misji duszpasterskiej”.

Franciszek przestrzegł, że jeśli nie będziemy z Jezusem „wychodzili na misję, szybko zagubimy drogę, narażając się na pomylenie naszych próżnych potrzeb z Jego sprawą”.

Pytając, „co konkretnie oznacza wyjście z Jezusem na misję w Ameryce Łacińskiej dzisiaj?” papież podkreślił, że przysłówek „konkretnie” nie jest „szczegółem stylistycznym, ale należy do sedna pytania”. - Ewangelia jest zawsze konkretna, nigdy nie jest prowadzeniem jałowych spekulacji. Dobrze znamy częstą pokusę gubienia się w bizantynizmie uczonych w Prawie, zastanawiania się, jak daleko można się posunąć bez utraty kontroli nad własnym wyznaczonym terytorium lub rzekomej władzy, jaką zapewniają granice - stwierdził Franciszek.

Mówiąc o „Kościele w permanentnym stanie misji”, zaznaczył, że „Kościół musi sobie przyswoić na nowo czasowniki, które Słowo Boże odmienia w swej boskiej misji. Wychodzić, aby spotykać, nie mijając obok; pochylać się bez obojętności; dotykać bez lęku.

Zaznaczył, że Kościół w Ameryce Łacińskiej jest zdolny do bycia sakramentem jedności. Nie stoi „jakby miał walizki w ręku, gotowy do wyjazdu po tym, jak ją splądrował, jak czyniło to wielu w dziejach”. - Kościół, nie posiadający ludzkich ambicji, szanujący wielopostaciowe oblicze kontynentu, którego nie uważa za wadę, ale odwieczne bogactwo, musi nadal pełnić pokorną służbę prawdziwemu dobru mieszkańca Ameryki Łacińskiej. Musi niestrudzenie pracować na rzecz budowania mostów, obalenia murów, scalenia różnorodności, krzewienia kultury spotkania i dialogu, wychowywania do przebaczenia i pojednania, poczucia sprawiedliwości, odrzucenia przemocy i odwagi pokoju. Żadna trwała konstrukcja w Ameryce Łacińskiej nie może wyzbyć się tego niewidzialnego, ale istotnego fundamentu - powiedział Ojciec Święty.

Kościół zna metyskie oblicze kontynentu: „nie tylko tubylcze, nie hiszpańskie, nie portugalskie, nie afroamerykańskie, ale metyskie, latynoamerykańskie!”. Aby mówić do jego duszy, „Kościół musi nieustannie uczyć się od Jezusa”. Kościół w Ameryce Łacińskiej zdolny jest też do bycia sakramentem nadziei, która „pochodzi z wysoka” i ma „młode oblicze”. Dlatego papież wezwał biskupów, by otwierali im „konkretne przestrzenie w powierzonych wam Kościołach partykularnych”, inwestowali czas i środki w ich formację, proponowali im „wyraziste programy edukacyjne i cele do osiągnięcia, prosząc ich, tak jak rodzice proszą swe dzieci, aby wykorzystywali swój potencjał”. - Nie zadowalajcie się retoryką czy decyzjami zapisanymi w planach duszpasterskich, a nigdy nie wprowadzanymi w życie - prosił papież.

Zauważył też, że nadzieja w Ameryce Łacińskiej ma kobiece oblicze. Dlatego „ważnym obowiązkiem jest zrozumienie, poszanowanie, docenienie, promowanie mocy eklezjalnej i społecznej tego, czego dokonują”. - Jeśli chcemy nowej i żywej fazy wiary na tym kontynencie, to nie osiągniemy tego bez kobiet. Proszę, nie mogą być sprowadzane do roli służebnic naszego uporczywego klerykalizmu. Są one natomiast protagonistkami Kościoła latynoamerykańskiego stwierdził Franciszek.

Nadzieja w Ameryce Łacińskiej przychodzi też przez serce, umysł i ramiona świeckich. Konieczne jest więc „przezwyciężenie klerykalizmu, który traktuje wiernych świeckich jak dzieci i zubaża tożsamość duchownych”. To do chrześcijan świeckich należy wniesienie wkładu, „jako ludzie wierzący”, w „proces autentycznego ludzkiego rozwoju, umocnienia demokracji politycznej i społecznej, strukturalnego przezwyciężenia endemicznego ubóstwa, budowania dobrobytu integrującego w oparciu o trwałe reformy, będące w stanie ochraniać dobro społeczne, przezwyciężenia nierówności i strzeżenia stabilności, nakreślenia wzorców zrównoważonego rozwoju gospodarczego, respektujących naturę i prawdziwą przyszłość człowieka - która nie wyczerpuje się w nieograniczonym konsumizmie - a także odrzucenia przemocy i obrony pokoju”.

Jako syntezę tego spotkania papież zostawił biskupom przekonanie, że służba Ameryce Łacińskiej wymaga od nich "pasji ewangelizującej".