Rosja: kotrowersyjny duchowny zwolniony

Zwolniono natomiast znanego ze skrajnych i często kontrowersyjnych wypowiedzi ks. protojereja Wsiewołoda Czaplina, stojącego na czele Wydziału ds. Stosunków Wzajemnych Kościoła ze Społeczeństwem (OWCO), który wraz ze wspomnianym Wydziałem Informacyjnym wszedł w skład nowej jednostki organizacyjnej. Utworzono ją, jak głosi komunikat władz RKP, „w celu optymalizacji pracy i wzrostu skuteczności, jak również wykluczenia procesów równoległych w działalności instytucji synodalnych”. Ponadto część zadań obu zlikwidowanych wydziałów przekazano Wydziałowi Zewnętrznych Kontaktów Kościelnych (OWCS) Patriarchatu Moskiewskiego, któremu przewodniczy metropolita wołokołamski Hilarion.

„Święty Synod RKP zwolnił ks. protojereja Wsiewołoda Czaplina ze stanowiska przewodniczącego OWCO, wyraziwszy mu wdzięczność za wieloletni udział w dialogu z organami władzy w zakresie rozwijania ustawodawstwa, dotyczącego organizacji religijnych, a także za udział w pracach Międzyreligijnej Rady Rosji” – stwierdza komunikat synodalny.

Obecnie przedstawicielem RKP we wspomnianej Radzie Międzyreligijnej będzie metropolita Hilarion.

Zwolnienie ks. Czaplina, którego wypowiedzi w różnych środkach przekazu i na różne tematy często budziły wiele zastrzeżeń, a nawet sprzeciwów w różnych środowiskach, łącznie z kościelnymi, stało się wydarzeniem dnia w mediach rosyjskich. Wielu komentatorów zastanawia się, jaka będzie obecnie jego przyszłość i ewentualnie z jakimi ugrupowaniami w łonie RKP, a może też poza Kościołem, będzie on obecnie współpracował i z kim się zwiąże.

Sam Czaplin, który nigdy dotychczas nie pozwalał sobie na jakąkolwiek krytykę władz kościelnych, na konferencji prasowej w Moskwie 25 grudnia wypowiedział się bardzo niepochlebnie o obecnym zarządzaniu RKP. „Za nienormalny uważam system, jaki ukształtował się w kierownictwie kościelnym. Postanowienia podejmowane są obecnie w sposób niesystemowy, spontanicznie, emocjonalnie i bez konsultacji” – stwierdził były już przewodniczący wydziału synodalnego. Zarzucił głowie RKP, że wiele decyzji zastrzega sobie, „nie będąc w stanie sprostać rozmiarom wziętych na siebie obowiązków”.

Duchowny opowiedział się za rewizją statutu RKP tak, aby decyzje podejmować bardziej zbiorowo. „Nie da się dłużej żyć w warunkach tego systemu, który ukształtował się obecnie” – ubolewał ks. protojerej. Wyraził przy tym uznanie patriarsze Cyrylowi, który jest „zdrowy fizycznie i rozwinięty intelektualnie”, dodając jednak, że „jeśli coś się zmieni, to jak będziemy podejmować uchwały?”. Jego zdaniem w Kościele odpowiedzialność w tym zakresie nie powinna spoczywać tylko na jednym człowieku, ale decyzje należy podejmować publicznie.

A w wypowiedzi dla stołecznej rozgłośni „Mówi Moskwa” ks. Czaplin posunął się jeszcze dalej i zarzucił Cyrylowi, że „przestał rozumieć, że jest projektem zbiorowym” i wyraził przekonanie, że obecny zwierzchnik RKP zbyt długo „nie utrzyma się na swym urzędzie”. Zdaniem rozmówcy, „ta sprzeczność między wiarą w osobisty charyzmat a otaczającą rzeczywistością będzie się tylko nasilać”.

Pytany o komentarz do tej wypowiedzi kierownik służby prasowej patriarchy o. Aleksandr Wołkow oświadczył, że pozostawia ją „na sumieniu” ks. Czaplina, dodając, że uważa za „bezcelowe podejmowanie z nim bezsensownej polemiki”.

Ks. protojerej Wsiewołod Anatoljewicz Czaplin urodził się 31 marca 1968 r. w Moskwie w rodzinie niewierzącego profesora i – jak twierdzi – sam doszedł do wiary i już w ostatnich klasach szkoły prawie nie uczył się przedmiotów ścisłych, uważając, że nie będą mu one potrzebne. Po maturze w 1985 r. zaczął pracować w Wydziale Wydawniczym Patriarchatu Moskiewskiego i wstąpił do seminarium duchownego, które ukończył w 1990 r., po czym kształcił się w Moskiewskiej Akademii Duchownej i tam 7 stycznia 1992 r. przyjął święcenia kapłańskie.

Od października 1990 do 31 marca 2009 r. pracował w OWCS, gdy kierował nim obecny patriarcha, a wówczas metropolita smoleński Cyryl. Piastował tam różne stanowiska, m.in. sekretarza a ostatnio wiceprzewodniczącego tej struktury. W 1999 r. ks. Czaplin otrzymał honorową godność protojereja. Gdy 1 lutego 2009 r. metropolita Cyryl objął uroczyście rządy w RKP i na czele OWCS stanął abp (obecnie metropolita) Hilarion, o. Wsiewołod został pierwszym przewodniczącym utworzonego 31 marca tegoż roku synodalnego Wydziału ds. Stosunków Wzajemnych Kościoła ze Społeczeństwem.

Wcześniej i później pełnił też szereg innych ważnych stanowisk, jest lub był m.in. członkiem Komitetu Naczelnego Światowej Rady Kościołów i władz Konferencji Kościołów Europejskich, różnych rad i komisji w łonie tych instytucji, Rady ds. Współdziałania ze Stowarzyszeniami Religijnymi przy prezydencie Rosji i Izby Społecznej Federacji Rosyjskiej.

Jest proboszczem moskiewskiej parafii św. Biskupa Mikołaja na Trzech Górach. Ma własne audycje w radiu i stale współpracuje z gazetą „Ruś dierżawanaja”. Pod pseudonimem Aron Szemajer wydał kilka książek o tematyce fantastycznej.

Ks. Czaplin zasłynął z wielu kontrowersyjnych, niekiedy nawet skandalicznych wypowiedzi, w których np. bronił bogactwa w Kościele, dodając, że jeśli ktoś podaruje patriarsze kosztowną szatę, samochód czy zegarek, to jest to „przejaw zupełnie naturalnej miłości do niego”, ostro atakował „chimerę tzw. światopoglądu naukowego”, za „sprawę moralną, godną chrześcijanina” uważał likwidację jak największej liczby bolszewików w czasach komunistycznych oraz opowiadał się za wojną, która – według niego – sprzyja duchowej odnowie ludzi. Nazwał też obecne działania zbrojne Rosji w Syrii "świętą wojną", co wywołało stanowczy sprzeciw i oburzenie dużej części chrześcijan w tym bliskowschodnim kraju.