Ustawa "przeciw Wielkiemu Bratu" musi poczekać

Uregulowanie przepisów w zakresie m.in. kamer przemysłowych (tzw. CCTV) było jednym z priorytetów MSW. Projekt założeń ustawy w grudniu 2013 r. przedstawił ówczesny minister spraw wewnętrznych Bartłomiej Sienkiewicz, który podkreślał, że prawne uregulowanie tej materii jest absolutnie niezbędne. "Mieliśmy wolną amerykankę czy dzikie pole" - mówił Sienkiewicz.

Projekt został przekazany do około 100 podmiotów, w tym urzędów, instytucji, a także organizacji zajmujących się m.in. monitorowaniem przestrzegania praw obywatelskich. W połowie 2014 r. resort przygotował drugą wersję, a obecnie trwają prace nad przygotowaniem trzeciej wersji projektu założeń ustawy.

"Prace prowadzone są w oparciu o przeprowadzoną analizę postulatów i opinii zgłoszonych przez uczestników uzgodnień międzyresortowych i konsultacji publicznych do poprzedniej wersji projektu" - poinformował pod koniec sierpnia wydział prasowy MSW, pytany przez PAP czy rządowy projekt ustawy powstanie jeszcze w tej kadencji parlamentu.

"Problem w tym, że konsultacje skończyły się ponad rok temu. Jasne jest więc, że +trwanie prac+ jest tylko wymówką i nie ma już szans na uchwalenie ustawy w tej kadencji" - podkreśla Fundacja Panoptykon, odnosząc się do informacji MSW.

Do końca kadencji pozostały trzy posiedzenia Sejmu - dwa we wrześniu i jedno w październiku. Aby projekt ustawy o monitoringu wizyjnym trafił do Sejmu, musi go wcześniej przyjąć rząd. Wybory parlamentarne odbędą się 25 października.

Eksperci podkreślają, że monitorowanie poczynań obywateli przez kamery przemysłowe (tzw. CCTV), jako silnie ingerujące w prywatność, powinno się doczekać kompleksowej regulacji.

"Brak precyzyjnych regulacji dotyczących stosowania monitoringu powoduje utrzymujący się stan naruszania praw i wolności obywatelskich, zarówno z punktu widzenia gwarancji konstytucyjnych, jak i międzynarodowych standardów ochrony praw człowieka" - podkreśla Helsińska Fundacja Praw Człowieka.

Zdaniem Barbary Grabowskiej-Moroz z HFPC brakuje dobrego pomysłu na kontrolowanie obszarów związanych z monitoringiem wizyjnym. "Jeśli chodzi o ustawę przeciwko +Wielkiemu Bratu+, to właściwie nic z tego nie wyszło. Kolejna kadencja mija i ten temat w dalszym ciągu pozostaje nieuregulowany. Ta sfera będzie w dalszym ciągu wrażliwa na nadużycia" - powiedziała PAP ekspertka HFPC.

W projekcie założeń do ustawy MSW zaproponowało, aby monitoring w otwartej przestrzeni był prowadzony wyłącznie w celu zapewnienia bezpieczeństwa i porządku publicznego lub w celu ochrony osób i mienia. Wprowadzony ma zostać obowiązek oznaczenia miejsca usytuowania kamer.

Administratorzy systemów mają zostać zobowiązani m.in. do zabezpieczenia obrazu przed udostępnieniem osobom nieupoważnionym, a obsługa kamer - do zachowania w tajemnicy informacji uzyskanych w trakcie monitoringu. Maksymalny czas przechowywania zarejestrowanego obrazu projekt określa na 90 dni, chyba że w tym okresie np. policja wystąpi o zabezpieczenie zarejestrowanego obrazu w związku z prowadzonymi działaniami.

Projekt nie odnosi się do osób prowadzących monitoring wizyjny wyłącznie w celach prywatnych.

Z opublikowanego w maju 2014 r. raportu NIK dot. miejskiego monitoringu wizyjnym wynika, że brakuje przepisów, które dostatecznie chroniłyby dane osobowe pozyskane dzięki miejskiemu monitoringowi wizyjnemu; nie ma też m.in. niezależnego organu, który weryfikowałby zasadność instalowania kamer i przestrzeganie praw obywateli.

W latach 2010-2013 w skontrolowanych miastach operatorzy monitoringu zaobserwowali ponad 152 tys. zdarzeń. W zdecydowanej większości były to wykroczenia drogowe. Poważne przestępstwa (rozboje, włamania, kradzieże i niszczenie mienia) stanowiły 5 proc. przypadków. W jednej trzeciej kontrolowanych miast system monitoringu ujawniał przede wszystkim przypadki nieprawidłowego parkowania. Tylko 25 proc. danych trafiało do policji; w większości były to informacje o wykroczeniach drogowych.

Tylko w Warszawie działa kilkanaście tysięcy kamer instalowanych zarówno przez instytucje publiczne, jak i osoby prywatne.