"Nie" wspólnemu oświadczeniu Polski i Rosji

List marszałka Senatu, który zostanie dostarczony szefowej rosyjskiej Rady Federacji Walentinie Matwijenko w środę, jest reakcją na jej pismo z propozycją poparcia przez Senat oświadczenia Rady.

W liście, do którego dotarła PAP, Borusewicz podkreślił, że "wobec okupacji przez Rosję części terytorium Ukrainy" oraz szerzenia się w części obwodów donieckiego i ługańskiego - pozostających poza kontrolą rządu ukraińskiego - "etnicznej ideologii nienawiści, wspólne oświadczenia Polski i Rosji w sprawach ukraińskiej pamięci historycznej wpisywałyby się tylko w ton rosyjskiej propagandy".

Polityk zaznaczył, że ze względu na pamięć narodu polskiego i całkowicie odmienną ocenę sytuacji na Ukrainie, nie wyobraża sobie, by Senat mógł poprzeć oświadczenie Rady Federacji. "Kierując się dobrą wolą i w trosce o konstruktywny charakter polsko-rosyjskiej debaty o wspólnej historii, aby uniknąć rozbudzania dodatkowych negatywnych emocji, zdecydowałem nie inicjować debaty nad oświadczeniem Rady Federacji Zgromadzenia Federalnego Federacji Rosyjskiej" - poinformował w liście marszałek Senatu.

W oświadczeniu Rady Federacji dot. 70-lecia wyzwolenia obozu koncentracyjnego Auschwitz podkreślono m.in., że "podejmowane są próby sfałszowania naszej wspólnej historii, obarczenia równą winą za rozpętanie II wojny światowej nazistowskich Niemiec i Związku Radzieckiego, traktowania ofiar nazizmu na równi z oprawcami". Według oświadczenia "do tego destrukcyjnego procesu próbuje się wciągnąć ludność Ukrainy", której premier (Arsenij Jaceniuk) "pozwolił sobie na publiczne oskarżenie Związku Radzieckiego o najazd na Niemcy i na Ukrainę".

Borusewicz nawiązał do listu szefowej rosyjskiej Rady Federacji na wtorkowym spotkaniu z grupą ukraińskich deputowanych. Według polityka znalazły się w nim teza, że na Ukrainie rządzą banderowcy i skrajni nacjonaliści, a także wezwanie do zrozumienia "wyzwoleńczej misji armii radzieckiej".

Polityk wyjaśnił, że odpisał na list skierowany do różnych instytucji parlamentarnych, zaznaczając, że do 22 czerwca 1941 roku (ataku III Rzeszy na Związek Radziecki) jednak "coś się działo". Dodał, że odpowiedź będzie dostarczona w środę drogą dyplomatyczną.

"17 września (1939 r.) armia radziecka uderzyła na Polskę, w sojuszu z Niemcami. Dokonała eksterminacji Polaków, mieszkańców, obywateli tej części (kraju). Rozstrzelano ponad 22 tys. polskich oficerów" - mówił marszałek Senatu.

W piśmie, będącym odpowiedzią na list Matwijenko, Borusewicz podkreślił, że "idea polskiej niepodległości była zwalczana zarówno przez nazistowskie Niemcy, jak i stalinowski Związek Radziecki". "Na skutek ścisłej politycznej współpracy obu totalitaryzmów, ZSRR w latach 1939-1941 okupował większość terytorium państwa polskiego i na równi z nazistami niszczył jego elity" - zaznaczył polityk.

Borusewicz przypomniał też, że ZSRR walczył z ideą polskiej niepodległości "także po zakończeniu II wojny światowej". "Dokonywał zbrodni na politycznych reprezentantach Rzeczypospolitej Polskiej, w tym bohaterach próbujących powstrzymać realizowany przez kierowanych z Moskwy komunistów proces niszczenia polskiej suwerenności, wiary i tradycyjnych wartości kultury narodowej" - napisał marszałek Senatu.

Według niego "za sprawą Związku Radzieckiego naród polski przez kilkadziesiąt lat nie miał możliwości swobodnego i demokratycznego rozwoju". "Przypominanie tych faktów nie oznacza zrównywania na poziomie ocen aksjologicznych i prawnych ideologii i zbrodni komunistycznych oraz nazistowskich popełnionych przez III Rzeszę, jej sojuszników i ideowych sprzymierzeńców" - zastrzegł polityk.

"Owszem, za sprawą Związku Radzieckiego Polska została wyzwolona spod niemieckiej okupacji. Krew przelana przez żołnierzy Armii Czerwonej na ziemiach polskich sprawiła, że zakończył się prowadzony przez Hitlera proces eksterminacji Żydów, Romów i Słowian. Polacy zawsze będą pamiętać, że większość ofiar nazistowskiej machiny śmierci, a także większość ocalonych, była obywatelami państwa polskiego" - napisał Borusewicz.

Podkreślił też, że Polska była pierwszą ofiarą zbrojnej agresji nazistowskich Niemiec i podobnie jak Federacja Rosyjska - będąca prawnym spadkobiercą Związku Radzieckiego - "całkowicie i bezwarunkowo potępia propagowanie nazistowskiej ideologii oraz relatywizację zbrodni popełnionych w jej imieniu".

Borusewicz wskazał, że "z sympatią" obserwuje "dążenia narodu ukraińskiego do budowy demokracji i praworządności". Dodał, że zauważa "oznaki szerzenia się kultu skrajnie nacjonalistycznych działaczy" OUN i UPA. Zastrzegł, że "rzadko kiedy jest on powiązany z afirmacją terrorystycznych metod stosowanych przez te formacje, czy pochwałą zbrodni przez nich popełnionych, np. wołyńskiej".

"W moim przekonaniu wzrost znaczenia w ukraińskiej pamięci historycznej tych splamionych zbrodniami i totalitarną ideologią formacji jest w dużym stopniu efektem prowadzonych przez Federację Rosyjską od końca lutego 2014 r. działań przeciwko integralności terytorialnej i suwerenności państwa ukraińskiego" - przekonywał Borusewicz. Dodał, że "krytyczna refleksja nad znaczeniem OUN i UPA w ukraińskiej historii" byłaby bardzo pożądana.

Na spotkaniu z ukraińskimi politykami w Senacie Borusewicz podkreślił też, że Rosjanie "usiłują w tej chwili nagłaśniać sprawę mordów na Wołyniu". "To, że na Majdanie był wielki portret (Stepana) Bandery nie było dla nas przyjemne, ale zdajemy sobie sprawę, że interpretacja historii może być różna. Na pewno nie pozwalamy na to, żeby Rosja grała tym elementem. To sprawa między Polakami a Ukraińcami" - przekonywał.

Borusewicz zwrócił uwagę na próby naznaczania sytuacji na Ukrainie "pieczęcią historyczną" przez np. twierdzenia o odrodzeniu UPA, co - jak ocenił - "nie trzyma się żadnych standardów". Polityk zaznaczył, że ocena wydarzeń na Wołyniu "jest w Polsce jednoznaczna", jednak "historyczne sprawy nie wpływają na stosunek do dnia dzisiejszego".

Do zbrodni popełnionych przez Ukraińską Powstańczą Armię (UPA) na ludności polskiej na Wołyniu i w Galicji Wschodniej doszło w latach 1943-1945. Zginęło w nich, według różnych szacunków, od 100 do 130 tys. Polaków, zamordowanych przez oddziały UPA i miejscową ludność ukraińską.