Zasiłki dla opiekunów osób niepełnosprawnych

Przygotowana przez rząd ustawa o ustaleniu i wypłacie zasiłków dla opiekunów ma zrealizować grudniowy wyrok Trybunału, który zakwestionował część zapisów nowelizacji ustawy o świadczeniach rodzinnych, obowiązującej od zeszłego roku. Chodziło o pozbawienie opiekunów dorosłych niepełnosprawnych nabytych już uprawnień do świadczenia pielęgnacyjnego.

Rząd chce, aby zaproponowane w niej przepisy weszły w życie 1 maja.

Przywrócenia uprawnień domagają się m.in. uczestnicy protestu trwającego od blisko czterech tygodni przed Sejmem.

Na mocy zakwestionowanej przez TK ustawy część opiekunów dorosłych osób niepełnosprawnych straciła prawo do świadczenia pielęgnacyjnego obecnie przysługującego tylko rodzicom dzieci, których niepełnosprawność powstała przed osiągnięciem dorosłości. Od ub. roku dla opiekunów dorosłych przeznaczony jest specjalny zasiłek opiekuńczy w wysokości 520 zł, jednak przysługuje on tylko wtedy, gdy łączny dochód dwóch rodzin - osoby sprawującej opiekę oraz wymagającej opieki - nie przekroczy kryterium dochodowego (obecnie 623 zł na osobę).

Zgodnie ustawą opiekunowie osób niepełnosprawnych, którzy utracili prawo do świadczeń pielęgnacyjnych, otrzymają zwrot zaległych pieniędzy wraz z ustawowymi odsetkami (ok. 5,5 tys. zł). Przywrócone zostanie im również prawo do zasiłku, niezależnie od kryterium dochodowego, jednak w wysokości 520 zł - tyle wynosiło świadczenie pielęgnacyjne przed zakwestionowaną nowelizacją. Obecnie jest to 820 zł - takie świadczenie dostają w tej chwili rodzice niepełnosprawnych dzieci. Od maja świadczenia dla tej grupy wzrosną do 1 tys. zł, a w 2016 r. mają osiągnąć poziom płacy minimalnej.

Ustawa nie przywraca opiekunom dorosłych niepełnosprawnych prawa do świadczenia pielęgnacyjnego, ale wprowadza nowy rodzaj zasiłku przeznaczonego specjalnie dla tej grupy. Z tego powodu protestujący przed Sejmem uważają, że ustawa nie realizuje wyroku TK. Zapowiadają, że jeśli wejdzie w życie, zrobią wszystko, by ponownie trafiła do Trybunału. Wskazują również na to, że różnicowanie sytuacji opiekunów ze względu na wiek, w którym powstała niepełnosprawność ich podopiecznego, jest niesprawiedliwe.

Na etapie prac w Sejmie do ustawy wprowadzono kilka poprawek, m.in. dotyczącą grupy ok. 5 tys. opiekunów, którzy nie zakwalifikowali się do specjalnego zasiłku opiekuńczego ze względu na to, że 1 stycznia 2013 r. nie mieli ważnego orzeczenia o niepełnosprawności w stopniu znacznym, bo czasowe decyzje w tym zakresie wygasły 31 grudnia 2012 r. W myśl poprawki osoby, które nie miały prawa do zasiłków w okresie 31 grudnia 2012 r. - 30 czerwca 2013 r. (a wcześniej pobierały świadczenie pielęgnacyjne), będą mogły otrzymywać specjalny zasiłek opiekuńczy.

Wprowadzono też propozycję zmierzającą do wyeliminowania rozbieżności interpretacyjnych i jednoznacznego wskazania, że zasiłki i świadczenia pielęgnacyjne należą się rolnikom - jeśli zrezygnują z pracy w gospodarstwie.

Posłowie zgodzili się, by od 2015 r. prawo do specjalnego zasiłku opiekuńczego przysługiwało także tym opiekunom, którzy nie podejmują pracy ze względu na opiekę nad osobą niepełnosprawną, a nie tylko tym, którzy zrezygnowali z pracy. Będzie ich jednak obowiązywało kryterium dochodowe.

Podczas prac nad ustawą minister pracy i polityki społecznej Władysław Kosiniak-Kamysz mówił, że zdaje sobie sprawę, iż omawiana ustawa nie rozwiązuje problemów osób niepełnosprawnych, ponieważ potrzebny jest kompleksowy system wsparcia. Jak mówił, jego resort chce przedstawić taki system jeszcze w tym roku. Ma on objąć nie tylko świadczenia pieniężne, ale również m.in. wsparcie rzeczowe i usługowe. Zaprosił przedstawicieli wszystkich zainteresowanych środowisk do wspólnych prac przy "okrągłym stole" na ten temat. Ma się on odbyć 30 kwietnia.