Parafia zmieniła obraz dzielnicy

"Nasz projekt ma nie tylko wymiar zewnętrzny, związany z budową budynków czy poprawą infrastruktury. Uporządkowanie przestrzeni zewnętrznej to również swoiste zaproszenie dla mieszkańców do uporządkowania swojego wnętrza" - powiedział PAP proboszcz bytomskiej parafii ks. Tadeusz Paluch, który kilka lat temu zainicjował przedsięwzięcie.

Rozbark to dzielnica Bytomia - w początkach XX wieku samodzielna, rolnicza gmina, włączona do miasta w 1927 r. Według historyków Rozbark był polską oazą w niemieckim mieście. Po II wojnie światowej dzielnica stopniowo traciła swój rolniczy charakter. Największym pracodawcą dla mieszkańców była działająca od drugiej połowy XIX wieku kopalnia "Rozbark", ostatecznie zamknięta w 2004 r. Jej likwidacja spotęgowała trwającą od lat 90. techniczną i społeczną degradację dzielnicy.

Skutki zubożenia mieszkańców odczuła również miejscowa parafia. Dzielnica zaczęła się wyludniać, wyburzano kolejne stare, robotnicze domy, dotknięte szkodami górniczymi. Rozbark, znany głównie jako miejsce urodzenia słynnego barokowego kompozytora Gerwazego Gorczyckiego, a także słynący z ludowych strojów rozbarskich, zaczął być kojarzony z biedą i problemami społecznymi.

Ks. Paluch, który na początku lat 90. był wikarym w bytomskiej parafii św. Jacka, jako proboszcz powrócił do niej w 2004 r. - w tym samym czasie, kiedy zamknięto miejscową kopalnię. Kilka lat później parafia własnymi siłami przygotowała projekt, który łączył elementy technicznej rewitalizacji fragmentów dzielnicy z działaniami w sferze społecznej. Na realizację wartego blisko 12,5 mln zł przedsięwzięcia udało się pozyskać ponad 10,6 mln zł ze środków unijnych, w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Woj. Śląskiego.

Rozpoczęte ponad dwa lata temu prace właśnie dobiegły końca. W pierwszej kolejności zabytkowy miejscowy cmentarz, gdzie m.in. znajduje się obelisk upamiętniający 145 górników, którzy zginęli w 1923 r. w kopalni "Rozbark" (wówczas nosiła nazwę "Heinitz"), zyskał nowy płot, zmodernizowano alejki i infrastrukturę, zainstalowano oświetlenie i monitoring. Służby opiekujące się 3,5-hektarowym cmentarzem zaobserwowały, że jego uporządkowanie wpłynęło też na zachowanie ludzi - skończyło się zaśmiecanie i akty wandalizmu.

Innym elementem projektu była odnowa terenów zielonych w sercu dzielnicy - w pobliżu ponad stuletniego kościoła św. Jacka. Niegdyś znajdował się tam tzw. ogród farski, ale w okresie PRL teren ten odebrano parafii. Teraz powstał tam ogólnodostępny, oświetlony i monitorowany skwer, nazwany ogrodem różańcowym.

"Ten projekt to również próba odpowiedzi na wyzwania społeczne, z jakimi boryka się Rozbark. Dzielnica potrzebuje uporządkowania i poprawy estetyki, a uporządkowana przestrzeń stwarza ład, w którym lepiej funkcjonuje człowiek" - przekonuje ks. Paluch.

Rozbarski projekt nie ograniczył się do porządkowania przestrzeni. Przy parafii powstało nowocześnie wyposażone centrum edukacyjno-kulturalne, nawiązujące architektonicznie do zabytkowego kościoła i rewitalizowanych terenów. Budynek pomieścił m.in. sale do prowadzenia warsztatów muzyczno-teatralnych. Jedna ze ścian obiektu jest ruchoma, dzięki czemu powstaje plenerowa scena, dysponująca multimedialnym sprzętem. Obiekt jest przystosowany do prowadzenia najróżniejszych zajęć.

"Od dawna pracujemy z osobami niepełnosprawnymi - w tę pracę zaangażowanych jest około 300 osób. Organizujemy też naukę gry na rozmaitych instrumentach, w ramach tzw. Muzycznej Gromady Rozbarskiej, nawiązującej do tradycji dawnej Gromady Rozbarskiej. Organizujemy spotkania i zajęcia dla osób w każdym wieku, w tym zajęcia pozaszkolne dla dzieci i młodzieży" - wskazał proboszcz.

W nowych pomieszczeniach można też organizować wernisaże i koncerty, aranżować wystawy. W tym roku bytomski kościół jest jednym z gospodarzy Festiwalu Gorczycki Antico e Moderno.

Przedstawiciele bytomskiej parafii są przekonani, że stworzenie nowej oferty kulturalno-edukacyjnej dla mieszkańców Rozbarku przyczyni się do wyrównywania szans rozwojowych - szczególnie młodzieży. Liczą, że projekt będzie początkiem faktycznej rewitalizacji dzielnicy i trwałej poprawy jej estetyki.