Pomarańcza bergamota – nie tylko zapach herbaty Earl Grey

Kwiaty są małe, słodko pachnące, zebrane w gęste baldachy, kwiatostany mają 5-płatkową białą koronę. Okrągławe owoce o długości 6-8 cm mają żółtawozielonkawą skórkę i pachnący, kwaśny miąższ. Sok z owoców jest kwaśny, gorzkawy i nie jest chętnie pity na surowo. 

Skórka owoców, kwiaty i liście są źródłem olejków eterycznych – olejku bergamotowego używanego do produkcji herbaty Earl Grey oraz olejku nerolowego stosowanego w perfumerii (m.in. w wodzie kolońskiej). Świeżo wyciśnięty olejek bergamotowy jest cieczą zielonawożółtą lub zielonawobrunatną. Zapach olejku określa się jako przyjemny, orzeźwiający. Zapach, skład i inne właściwości zależą od jakości surowców i technologii pozyskiwania. Olejki z owoców dojrzałych zawierają więcej estrów niż pozyskiwane z owoców niedojrzałych: owoce niedojrzałe – 30-32%, owoce dojrzałe – 38–42%. Głównymi składnikami olejków bergamotowych są L-octan linalilu (bergamol) i L-linalol. Występują one w mieszaninach z wieloma innymi związkami, jak: D-limonen, alkohol dihydrokuminylowy, nerol, bergapten, bergaptol, limetyna (cytropten), bergamotyna.

Olejek bergamotowy jest stosowany do aromatyzowania artykułów spożywczych (np. herbaty) oraz w produkcji wielu perfum, mydeł toaletowych. Olejek bergamotowy ma zastosowanie w aromaterapii, słynie ze swych właściwości antydepresyjnych. Olejek ma działanie dezynfekujące, przeciwgrzybicze, podany doustnie działa wykrztuśnie, wiatropędnie i moczopędnie, pobudza trawienie.

Olejek bergamotowy podrabiano z użyciem tańszych zamienników (np. mięty cytrynowej), co od dawna stanowiło problem. Włoski rząd wprowadził więc kontrolę, na którą składa się sprawdzanie i zatwierdzanie czystości. Kontrolę jakości olejku aromatyzującego Bergamotto sprawuje Stacja Kontroli Aromatów i Produktów Cytrusowych w Reggio di Calabria.

Herbata Earl Grey

To mieszanka herbaty z dodatkiem olejku bergamotowego, otrzymywanego z pomarańczy bergamoty. Olejek bergamotowy nadaje herbacie charakterystyczny, intensywny zapach, a także łagodzi cierpkość i gorycz herbaty. Herbata Earl Grey ma właściwości kojące i relaksujące dzięki aromatowi bergamotki, może pomóc w utrzymaniu prawidłowego poziomu cukru we krwi oraz poprawić odporność organizmu. Historia herbaty Earl Grey sięga XIX wieku i związana jest z postacią Charlesa Greya, brytyjskiego premiera i arystokraty. Jedna z opowieści mówi, że hrabia Grey otrzymał herbatę z dodatkiem olejku bergamotowego jako podarunek od chińskiego producenta herbaty. Jest prawdopodobne, że herbata mogła być transportowana razem z owocami bergamotki na statkach i nabrała ich zapachu. W Europie stworzono też herbatę Earl Grey z dodatkiem skórki cytrynowej i pomarańczowej.

Olejki eteryczne

Olejek ze skórki owoców można wycisnąć w prasie, ale najczęściej otrzymuje się go przez destylację z parą wodną. Główne składniki olejków otrzymanych przez hydrodestylację to lotne węglowodory monoterpenowe. Olejki eteryczne z bergamoty, mandarynek i pomarańczy są przedmiotem badań fitochemicznych [[1], [2]]. Olejki zbadano z użyciem chromatografii gazowej GC-MS. W chromatogramach olejków z chińskich mandarynek i pomarańczy zidentyfikowano 28 do 37 związków. We wszystkich olejkach eterycznych dominował limonen; zawierały po kilka procent γ-terpinenu, myrcenu, ale  linalolu było mało. Antybakteryjne i antyoksydacyjne właściwości olejków cytrusowych zależą od ich składu chemicznego. Przetestowano antybakteryjne działanie olejków wobec 5 różnych bakterii. Wszystkie olejki cytrusowe miały właściwości antyoksydacyjne i zdolności wymiatania wolnych rodników, co pokazały testy z DPPH i ABTS. Okazało się jednak, że właściwości antybakteryjne nie są skorelowane z antyoksydacyjnymi.

Limonen jest odpowiedzialny za zapach cytryn, znajduje się głównie w skórce, występuje jako enancjomery D i L. To komponent zapachowy (detergenty, odświeżacze powietrza), w perfumach i kosmetykach (stężenie 0,005 – 2% ). W atmosferze, limonen i inne monoterpeny reagują z rodnikami powstającymi pod wpływem UV oraz z ozonem. Utlenione formy monoterpenów przyczyniają się do tworzenia aerozolu i smogu fotochemicznego na plantacjach cytrusów. Emisja z roślin jest znacznie większa latem (0,6-1,1 µg/m3). Limonen z powietrza działa drażniąco na skórę (silniej produkty utlenienia) u ok. 4% osób.

Limonen dostarczany jest do organizmu z żywnością, ponieważ występuje w owocach cytrusowych oraz jest stosowany jako aromat w technologii żywności. Badania pokazały, że D-limonen może mieć istotną rolę w prewencji chorób degeneracyjnych. Ma właściwości antyoksydacyjne, przeciwzapalne, kardioprotekcyjne, gastroprotekcyjne, hepatoprotekcyjne, wpływa na system odporności.

Cytrusowe flawonoidy

Za gorzki smak skórek cytrusów odpowiadają flawonoidy (naringenina, taksyfolina, eriodyktol i hesperetyna), które nie są lotne i nie przechodzą do olejku eterycznego otrzymanego metodą hydrodestylacji. Po otrzymaniu olejku ze skórki pozostaje w niej jeszcze wiele cennych bioaktywnych związków, pulpa jest więc poddawana dalszej przeróbce.

Z miąższu owoców jest wyciskany sok. Sok razem z wodnym ekstraktem z pulpy są suszone rozpyłowo, a końcowy produkt nosi miano „powder bergamot juice (PBJ)”, czyli „soku w proszku”. Taki sproszkowany produkt zawiera związki polifenolowe i rozpuszczalny błonnik. Do analizy jego składników zastosowano chromatografię cieczową. W chromatogramie HPLC-MS zidentyfikowano 86 związków, w tym flawonoidy: hesperetynę, naringeninę, apigeninę, eriodyktol i ich glikozydy [[3]].

Badania epidemiologiczne pokazują, że żywność bogata we flawonoidy zapobiega niektórym chorobom, w tym chorobom metabolicznym i degeneracyjnym, takim jak  miażdżyca, choroby sercowo-naczyniowe, neurodegeneracyjne i nowotworowe. W ostrych i chronicznych stanach zapalnych w organizmie występuje stres oksydacyjny oraz nadprodukcja cytokin, chemokin i enzymów zapalnych. Flawonoidy mają właściwości: antyoksydacyjne, przeciwzapalne, neuroprotekcyjne, przeciwnowotworowe i przeciwdrobnoustrojowe [[4]]. Mogą zmniejszać aktywność prozapalnych cytokin, chemokin, a także enzymów zapalnych, takich jak lipooksygenazy i cyklooksygenazy. Przewlekły stan zapalny odgrywa istotną rolę w rozwoju chorób sercowo-naczyniowych. W różnych modelach eksperymentalnych, w tym na zwierzętach, pokazano, że kwercetyna, rutyna, hesperydyna zmniejszały ostre i przewlekłe stany zapalne. Flawonoidy wspomagają utrzymanie prawidłowego poziomu glukozy we krwi i zmniejszają ryzyko patologii związanych z cukrzycą. Mają właściwości neuroprotekcyjne, poprawiają funkcję neuronów, a także wpływają na ich regenerację. Flawonoidy wykazują działanie przeciwnowotworowe, spowalniają rozwój nowotworu. Flawonoidy cytrusowe mogą się przyczyniać do zmniejszenia stanu zapalnego w płucach wywołanego przez infekcję koronawirusową, a także wspomagać rekonwalescentów post-COVID-19. Niestety, mimo popularyzacji diety śródziemnomorskiej w typowej polskiej diecie jest  za mało produktów bogatych w związki polifenolowe. Dietetycy sugerują zwiększenie spożycia warzyw i owoców (np. jagodowych), oliwy z oliwek, ale sposobem na szybkie uzupełnienie niedoborów są suplementy diety. To skoncentrowane źródło cennych polifenoli w wygodnej do spożycia formie – w kapsułce.

Ekstrakt z bergamoty – fitokompleks flawonoidów

Korzystne, prozdrowotne efekty ekstraktu z bergamoty są wynikiem działania zespołu bioaktywnych związków polifenolowych. Mają one różne właściwości  biologiczne i działają poprzez różne mechanizmy molekularne. Cały zespół tych związków może mieć działanie synergistyczne. Nie tylko dotyczy to podobnie działających związków jak flawonoidy, ale też innych związków z owoców. Fitokompleks z ekstraktu zawierający polifenole i pektyny działa skutecznie we wspomaganiu odchudzania i poprawy wrażliwości na insulinę u diabetyków.

Oprócz polifenoli, cennym składnikiem ekstraktu z bergamoty jest rozpuszczalny błonnik (SDF) [[5]]. Jego struktura umożliwia wiązanie wody, lipidów, absorpcję cholesterolu i glukozy. Błonnik rozpuszczalny zmniejsza parametry charakteryzujące syndrom metaboliczny, jak wysoki cholesterol i wysoki poziom cukru. W badaniach na myszach z cukrzycą błonnik z bergamoty okazał się skuteczny w redukcji glikemii, uwrażliwiał na insulinę, wpływał na homeostazę glukozy i kontrolę poziomu lipidów we krwi.

Skoncentrowany ekstrakt soku z bergamoty wykazuje liczne korzyści dla zdrowia:

• redukcję cholesterolu LDL, podwyższenie cholesterolu HDL i obniżenie poziomu trójglicerydów;
• korzystny wpływ na śródbłonek naczyniowy u chorych z zaburzeniem gospodarki lipidowej i węglowodanowej;
• działanie obniżające stężenie cukru we krwi i hamowanie powikłań w przebiegu cukrzycy typu-2

Bergamota w suplementach diety

Bergamil Forte to naturalny preparat zawierający w jednej kapsułce unikalną kombinację ekstraktu z owoców bergamoty, ekstraktu z czosnku i witaminę C.

Ekstrakt z bergamoty (Citrus Bergamia Risso) jest standaryzowany na 40% polifenoli BPF (ang. Bergamot-derived Polyphenolic Fraction). W porcji dziennej 400 mg ekstraktu jest 160 mg  polifenoli.

Standaryzowany ekstrakt z czosnku (Allium sativum L.): w 200 mg jest 2 mg allicyny (w tym tiosulfinaty, allina i gamma-glutamylocysteina). Czosnek jest znany z działania przeciwmiażdżycowego, przeciwdrobnoustrojowego, a także ze wspomagania odporności.

Preparat zawiera też witaminę C: 50 mg (62,5 % RWS), która również wpływa na odporność.

Artykuł zewnętrzny zawierający reklamę Xenico Pharma Sp. z o.o.