Gdyby próbować wskazać jakieś motto pontyfikatu Franciszka, to prawdopodobnie byłyby to te dwa zdania: „Bóg wybrał peryferie jako miejsce objawienia w Jezusie swojego zbawczego działania w historii (…). Również dzisiaj Jezus jest u drzwi i puka, ale puka z wnętrza Kościoła, ponieważ nie pozwalamy Mu wyjść”. Słowa te pochodzą z książki papieża „Powróćmy do marzeń. Droga ku lepszej przyszłości”, która była odpowiedzią na kryzys wywołany pandemią. Franciszek nie mówi jednak wyłącznie o peryferiach geograficznych, choć jak najbardziej one również znajdują się w centrum jego uwagi. Ma na myśli peryferie egzystencjalne czy mentalne, często pomijane w refleksji i praktyce życia Kościoła. Może to dotyczyć zarówno konkretnych ludzi, wykluczonych, „nieciekawych” dla teoretycznych rozważań moralnych i teologicznych, jak i całych obszarów refleksji oraz działań, które zostały zaniedbane przez katolików, uznane za „zbyt świeckie” czy „zbyt światowe”. Franciszek również te obszary chce umieścić na powrót w centrum zainteresowania i zaangażowania Kościoła. Właśnie w tym kluczu należy czytać jego encykliki, adhortacje, katechezy, luźne wypowiedzi i podejmowane decyzje.

GOSC.PL DODANE 13.03.2024 AKTUALIZACJA 13.03.2024

Jezuita do zadań specjalnych. Nieznany wątek biografii papieża Franciszka

„Jeśli pan wierzy w piekło, powinien pan wiedzieć, że za taki grzech pójdzie pan do piekła”, miał powiedzieć ks. Jorge Bergoglio, prowincjał jezuitów, do oprawcy studenta torturowanego za działalność przeciwko wojsku. Chłopak uniknął śmierci. Przyszły papież wyciągnął wiele osób z podobnych opałów w czasach argentyńskich przewrotów polityczno-wojskowych. Publikujemy fragment biografii Franciszka. 

I gdyby dało się „streścić” nauczanie Franciszka w kilkunastu punktach, to poniższy zestaw powinien dobrze oddawać kluczowe myśli i kierunki tego pontyfikatu:

• Miłosierdzie jest imieniem Boga, Bóg nigdy nie męczy się przebaczaniem.

• Kościół jest szpitalem polowym, który ma opatrywać poranionych, także przez własne wybory i grzech.

• Struktury kościelne mają służyć ewangelizacji, a nie konserwowaniu stanu rzeczy.

• Korzystanie z zasobów ziemi musi uwzględniać solidarność z przyszłymi pokoleniami.

• Powinniśmy towarzyszyć osobom w sytuacjach „nieregularnych”, rozeznawać każdy indywidualny przypadek, oceniać stopień odpowiedzialności i włączać to, co kruche, do życia Kościoła.

• Uchodźcy wojenni i migranci muszą być w centrum zainteresowania wierzących w Chrystusa.

• Nie należy mylić szczęścia z wygodną kanapą, młodzi są wezwani, by wyjść na peryferie i „zrobić raban”.

• Jezus jest centrum historii, Panem wszechświata; chrześcijanie muszą przyjąć Jego sposób panowania przez służbę i wyjście do odrzuconych.

• Dialog z islamem nie zastępuje ewangelizacji, ale jest jej warunkiem wstępnym; chrześcijanie oczekują od muzułmanów wyzbycia się przemocy; powszechne braterstwo między ludźmi jest wolą Boga.

• Ekumenizm nie jest opcją do wyboru, lecz częścią tożsamości chrześcijan; prozelityzm jest grzechem, bo narusza wolność religijną człowieka (to nie wyklucza osobistej decyzji o konwersji).

• Dobro ofiar, a nie „dobro” instytucji, ma być punktem odniesienia w oczyszczeniu Kościoła ze zbrodni pedofilii.

• Klerykalizm jest herezją, która odpowiada za wiele nadużyć w Kościele.

• Kuria Rzymska (i każda inna kuria) musi być narzędziem ewangelizacji, a nie biurokratycznym molochem.

• Każda wojna jest porażką ludzkości, ale są również wojny, o których świat milczy lub o których zapomniał.

• Kolegium kardynalskie musi mocniej odzwierciedlać powszechność i różnorodność Kościoła; kardynałowie muszą pochodzić również z małych wspólnot żyjących na tzw. peryferiach.

• Amazonia i inne peryferie świata i Kościoła, ze swoją specyfiką, zasługują na rozwiązania uwzględniające ich wyjątkowość.

• Synodalność nie może być opcją dla grupki pasjonatów, ale sposobem życia i rozeznawania całego Kościoła.

• Kościół żywy nie jest strażnikiem pamiątek muzealnych, ale wspólnotą otwartą na niespodzianki Ducha Świętego.

Każdy z tych punktów (czasem wprost wyjęty z wypowiedzi Franciszka, czasem będący ich autorską interpretacją) związany jest z dokumentami, wypowiedziami i decyzjami Franciszka z 11 lat pontyfikatu. Można być entuzjastą tej wrażliwości i takiego ukierunkowania pontyfikatu, można być jego krytykiem, ale uczciwość nakazuje dostrzec pewną konsekwencję i wspólny mianownik wszystkich działań i nauczania tego papieża. We wspomnianej wyżej książce Franciszek mówi: „To właśnie tutaj narodził się Kościół, na peryferiach krzyża, gdzie znajdujemy tak wielu ukrzyżowanych. Jeśli Kościół wyrzeka się ubogich, przestaje być Kościołem Jezusa; powraca do starej pokusy pozostania elitą moralną lub intelektualną. Jest tylko jedno słowo na określenie Kościoła, który staje się obcy ubogim: »zgorszenie«”. Droga do geograficznych i egzystencjalnych marginesów jest drogą wcielenia: Bóg wybrał peryferie jako miejsce objawienia w Jezusie swojego zbawczego działania w historii”.

  Uganda, Namugongo - papież Franciszek podczas wizyty w Afryce. Krzysztof Błażyca / Foto Gość