Irlandia: 95. rocznica powstania wielkanocnego
Prezydent Irlandii Mary McAleese w towarzystwie premiera Endy Kenny'ego, ministra sprawiedliwości i obrony Alana Shattera i członków rodzin powstańców przewodniczyła w Dublinie obchodom 95. rocznicy wybuchu powstania wielkanocnego z 1916 r.
Irlandzki zbrojny zryw z 24-30 kwietnia 1916 r., choć krwawo stłumiony przez Brytyjczyków, uważany jest za ważny krok na drodze do uzyskania przez Irlandię suwerenności w 1921 r. W powstaniu zginęło ok. 1,6 tys. Irlandczyków. Wielu z nich rozstrzelano na terenie więzienia Kilmainham.
Wieńce złożono przed budynkiem poczty głównej w Dublinie, która w czasie powstania była kwaterą dowódcy sił powstańczych (tzw. Irlandzkich Ochotników) Patricka Pearse'a. Proklamację niepodległości, oryginalnie odczytaną na schodach poczty przez Pearce'a, przeczytał oficer marynarki. Następnie po krótkiej modlitwie kapelana minutą ciszy uczczono pamięć poległych.
Zajęcie budynku poczty przy głównej ulicy Dublina, O'Connell Street, i przekształcenie go w powstańczą kwaterę było sygnałem do zbrojnego zrywu. Z budynku usunięto pracowników i klientów. Do niewoli wzięto kilku brytyjskich żołnierzy.
Uroczystą oprawę niedzielnych obchodów zapewniło trzystu żołnierzy irlandzkich sił obronnych różnych formacji i dwie orkiestry wojskowe. Dokładnie w południe na maszcie w pobliżu poczty obniżono państwową flagę do połowy. Półgodzinną uroczystość zakończył przelot samolotów.
Do 1971 r. włącznie w rocznicę powstania wielkanocnego organizowano w Dublinie parady wojskowe. W latach 1972-05 obchody urządzano na małą skalę bez parady wojskowej, ponieważ irlandzkie siły samoobrony były rozmieszczone wzdłuż granicy z Irlandią Płn., gdzie wybuchł konflikt między paramilitarnymi ugrupowaniami republikanów i lojalistów, a także republikanów z brytyjskimi siłami bezpieczeństwa.
Po zapoczątkowaniu procesu pokojowego w 1998 r. paradę wojskową zorganizowano tylko raz, w 2006 r., z okazji 90. rocznicy powstania. Od tego czasu wokół jej przywrócenia toczą się ożywione dyskusje.
Elementem rocznicowych obchodów jest także składanie wieńców na cmentarzu Glasnevin, gdzie znajdują się mogiły powstańcze.
Jedną z najbardziej znanych uczestniczek powstania wielkanocnego jest hrabina Konstancja Markiewicz (1868-1927) - irlandzka nacjonalistka, socjalistka i sufrażystka, która przejęła nazwisko po mężu Kazimierzu Duninie-Markiewiczu, polskim malarzu portreciście, właścicielu dóbr ziemskich na Ukrainie, z którym później się rozwiodła.
Markiewicz walczyła w powstaniu wielkanocnym w szeregach Irlandzkiej Armii Obywatelskiej Jamesa Connolly'ego. Za udział w nim została przez rząd brytyjski skazana na śmierć z zamianą na dożywotnie pozbawienie wolności. Na wolność wyszła na mocy amnestii 1917 r. W 1919 r. rząd brytyjski bez powodzenia usiłował ją deportować do Polski. (PAP)
asw/ keb/ pad/
