Kościół, wspólnota, polskość

Od niedawna delegatem Konferencji Episkopatu Polski do spraw duszpasterstwa polonijnego jest biskup Wojciech Polak. Przez wiele lat funkcję tę sprawował abp Szczepan Wesoły. Jak układa się współpraca Wspólnoty Polskiej i Episkopatu?

– Spotkałem się z biskupem Wojciechem Polakiem. Rozmawialiśmy o różnych planach i o wsparciu działań Wspólnoty. Jestem pod wrażeniem otwartości Księdza Biskupa na naszą współpracę. To samo mogę powiedzieć, jeśli chodzi o rozmowy z Sekretarzem Episkopatu Polski, biskupem Stanisławem Budzikiem. Otwartość, życzliwość i chęć współpracy wróżą jak najlepiej na przyszłość.

Podczas wspomnianych już obchodów jubileuszu Polskiej Misji Katolickiej we Francji kilkakrotnie rozmawiałem z arcybiskupem Szczepanem Wesołym. To niezwykle zasłużony dla sprawy duszpasterstwa polonijnego duchowny. Szanując wielki dorobek w tym zakresie Księdza Arcybiskupa, wystąpiliśmy do Pana Prezydenta RP o wysokie odznaczenie państwowe dla niego. Mam nadzieję, że zostanie ono wręczone już wkrótce, podczas oficjalnego spotkania Polonii w Rzymie zorganizowanego z okazji beatyfikacji Jana Pawła II.

Zbliżająca się beatyfikacja Jana Pawła II to także szczególne święto dla Polaków, którzy przybędą do Rzymu z różnych stron świata. Wspólnota Polska jest organizatorem uroczystości, które odbędą się nazajutrz po beatyfikacji.

– Tak. 2 maja po Mszy świętej dziękczynnej za beatyfikację Jana Pawła II odbędzie się Światowe Spotkanie Polonii z udziałem Prezydenta RP Bronisława Komorowskiego, przedstawicieli środowisk polonijnych z kilkudziesięciu krajów, duchowieństwa. Spotkanie odbędzie się w kościele Św. Stanisława, centrum duszpasterstwa polskiego w Rzymie. Wieczorem natomiast, w bazylice Św. Ignacego odbędzie się uroczysty koncert, podczas którego chór i Narodowa Orkiestra Polskiego Radia wykonają Wielką Mszę Beatyfikacyjną skomponowaną przez Michała Lorenca. To nasz hołd dla Ojca Świętego Jana Pawła II, który zawsze pamiętał o swojej Ojczyźnie i rodakach mieszkających w wielu krajach świata.

Pamiętamy i wdzięczni jesteśmy Ojcu Świętemu także za niezapomniane i tak bardzo ważne spotkanie Polaków z kraju i zagranicy, które z jego inicjatywy odbyło się we wrześniu 1990 roku w Rzymie. Miało ono niezwykłe znaczenie dla współpracy i integracji Polaków żyjących poza Polską i Polaków w Ojczyźnie u progu odzyskanej właśnie wolności. Do tej wolności poprowadził nas właśnie Jan Paweł II.

Tamta jesień 1990 roku obfitowała w ważne dla sprawy polskiej wydarzenia, bo przecież wkrótce po rzymskim spotkaniu powstało Stowarzyszenie „Wspólnota Polska”, a 22 grudnia ostatni Prezydent II RP Ryszard Kaczorowski przekazał na Zamku Królewskim w Warszawie insygnia władzy państwowej wybranemu w wolnych wyborach pierwszemu Prezydentowi III RP Lechowi Wałęsie. Przez pół wieku przechowywane były pieczołowicie w siedzibie władz polskich na uchodźstwie, stanowiąc symbol niepodległości.

Jan Paweł II odwiedził Ojczyznę siedmiokrotnie. Jakie słowa Ojca Świętego są dla Pana szczególnie ważne?

– Jestem człowiekiem „Solidarności”. Bardzo dobrze pamiętam słynną homilię z mszy św. odprawionej w Gdańsku, na Zaspie w czerwcu 1987 roku i wypowiedziane właśnie do ludzi Solidarności słowa: "...jeden drugiego brzemiona noście..." To uniwersalne wezwanie. Braliśmy je bardzo osobiście. Bo przecież Solidarność od początku działała w bliskiej łączności z Kościołem. Podczas strajków sierpniowych na bramach stoczni w Gdańsku i w Szczecinie, skąd pochodzę, wisiały portrety Jana Pawła II. Do nas, strajkujących, przychodzili księża, byli z nami wewnątrz, rozmawiali, spowiadali. A potem kolejni przywódcy związku działali w porozumieniu z Kościołem – to taki charakterystyczny rys naszego związku. I to jest czasami powód debat pomiędzy różnymi związkami zawodowymi na świecie, przeważnie lewicowymi, a „Solidarnością”. Ale też te związki widząc siłę „Solidarności” i doceniając fakt bezkrwawego sposobu działania, skutecznego w odzyskaniu w Polsce wolności, traktują tę drogę jako nowy model działania ruchu związkowego. To droga tej solidarności o jakiej nauczał Ojciec Święty.

Miałem możliwość spotkania się z Janem Pawłem II w roku 1990, gdy byłem członkiem delegacji związkowej przebywaliśmy w Rzymie. Szukaliśmy wówczas sposobu prowadzenia zinstytucjonalizowanego dialogu społecznego w Polsce i wraz z ministrem Januszem Bączkowskim odwiedzaliśmy różne kraje chcąc zebrać doświadczenia w tym zakresie. Gdy podczas audiencji powiedzieliśmy Ojcu Świętemu o celu naszej wizyty we Włoszech bardzo zainteresował się tym, że podejmujemy to zadanie i pochwalił nas za to.

Potem, będąc już w rządzie, dwukrotnie miałem możliwość osobistego spotkania się z Janem Pawłem II. Wraz z premierem Jerzym Buzkiem uczestniczyłem w porannej mszy św., którą Ojciec Święty odprawił w prywatnej kaplicy, a drugi raz podczas uroczystości beatyfikacyjnej siostry Faustyny Kowalskiej. Oprócz tych szczególnych spotkań jeszcze kilkakrotnie uczestniczyłem w uroczystościach, którym przewodniczył Ojciec Święty.

Niedawno usłyszeliśmy od jednego z księży współpracujących z Janem Pawłem II, że przed ostatnią pielgrzymką do Ojczyzny papież powiedział, że nie rozumie już Polski. Jeśli spróbujemy odczytać w tych słowach jakiś smutek, czy nawet odrobinę goryczy to co mogłoby, Pana zdaniem, być tego powodem?

– Myślę, że każdy musiałby indywidualnie odnieść to stwierdzenie do własnych doświadczeń. Jeśli miałbym wskazać jakiś powód, to może te podziały środowiska, które odzyskało wolność. To mogło być przedmiotem troski papieża. Jak można – w chwili kiedy naprawdę odzyskujemy wolność i kiedy sami decydujemy o swoim państwie, kiedy potrzeba współdziałania ponad podziałami, kiedy problemy, które trzeba rozwiązać są bardzo poważne i trzeba właśnie tej solidarności, tego otwarcia się na drugiego człowieka – tak bardzo się dzielić i jeszcze prezentować te podziały na zewnątrz? W tym wymiarze chyba nie oszczędziliśmy cierpienia Ojcu Świętemu. On doskonale znał sytuację w kraju i przeżywał to, co się tutaj działo – świadczą o tym wygłoszone przemówienia, homilie, wypowiedzi przy różnych spotkaniach.

Rozmawiał Grzegorz Szuplewski