Autoportret z Jezusem

Święty Łukasz nie tylko napisał Ewangelię. Według tradycji potra-fił również malować. Teodor Lektor (VI wiek) podaje, że Ewangelista namalował obraz Matki Bożej, który zabrała z Jerozolimy cesarzowa Eudoksja, żona cesarza Teodozjusza II. Od tego czasu autorstwo św. Łukasza przypisywano wielu ikonom. Jedna z legend mówi, że to on namalował obraz Matki Bożej Częstochowskiej. Święty był często przedstawiany z przyborami malarskimi, namalowanym przez siebie obrazem lub w chwili jego malowania. Malarze uważali go za swego patrona.

Francisco de Zurbarán jako świętego Łukasza namalował siebie. Ten niezwykły autoportret powstał pod koniec życia hiszpańskiego artysty i można go uważać za podsumowanie jego całej twórczości, swoisty manifest artystyczny. Zurbarán stoi przed ukrzyżowanym Chrystusem, w jednej ręce trzymając paletę malarską, a drugą kładąc na sercu. Patrzy na twarz Zbawiciela z miłością i czułością, jakby chciał nam powiedzieć, że Jezus zawsze był dla jego sztuki najważniejszą inspiracją. Namalowany realistycznie Chrystus ma głowę przechyloną w kierunku malarza, ale nie patrzy na niego, ma zamknięte oczy. Nie daje też żadnego znaku. Zurbarán zapewne uznał, że namalowanie siebie jako św. Łukasza jest już wystarczająco śmiałe.