Piórem i szablą

Dziesięć lat temu ukazał się list Jana Pawła II do artystów. W dokumencie tym Papież stwierdzał, że „zadaniem każdego człowieka jest być twórcą własnego życia”. Czasy współczesne, pomimo rozszerzania praw człowieka na kolejne sfery, przynoszą niewiele przykładów prawdziwej podmiotowości i niezależności. Słowa Papieża przychodzą mi do głowy, gdy myślę o urodzonym 100 lat temu Adolfie Bocheńskim. Ten znakomity pisarz polityczny i wspaniały żołnierz dał nam przykład jedności myśli i czynu, potraktowania życia jako samodzielnie stworzonego dzieła.

Człowiek z Kresów
Kim był człowiek, który uchodził za najlepszego publicystę politycznego pokolenia, które weszło w życie publiczne na początku lat trzydziestych, a w czasie II wojny światowej zdobył sławę żołnierza szaleńczej odwagi, powszechnie szanowanego i kochanego przez podwładnych? Przyszedł na świat w rodzinie ziemiańskiej w Ponikwie w Małopolsce Wschodniej jako najmłodsze dziecko z czworga rodzeństwa. Obydwaj bracia Adolfa będą aktywni w życiu publicznym i odegrają niemałą rolę w polskiej kulturze. Józef – wybitny filozof, profesor uniwersytetu we Fryburgu, po wstąpieniu do dominikanów przybrał imię Innocenty. Aleksander w latach trzydziestych został publicystą „Buntu Młodych” i „Polityki”, po wojnie był rzecznikiem ugody z komunistami. Zmarła niedawno siostra Olga była piękną i skromną osobą, odznaczoną medalem „Sprawiedliwy Wśród Narodów Świata” za ratowanie Żydów w czasie okupacji niemieckiej.

Kresowość była jednym z czynników, które ukształtowały Bocheńskiego i wpłynęły na jego „proukraińskie” sympatie polityczne. Dom był rządzony przez Marię Bocheńską, kobietę religijną i obdarzoną bardzo silnym charakterem. Adolf będzie również człowiekiem religijnym i wrażliwym. Wszyscy, którzy pisali o dzieciństwie Adolfa, wskazywali na jego nadzwyczajne zdolności intelektualne. Nauczył się czytać w wieku 5 lat na dziele Mariana Kukiela Dzieje oręża polskiego w epoce napoleońskiej. W wieku lat 13 studiował wnikliwie Clausewitza. Trzy lata później opublikował wspólnie z bratem Aleksandrem pierwszą książeczkę Tendencje samobójcze narodu polskiego. Później jego erudycja budziła podziw wykładowców paryskiej Ecole des Sciences Politiques. Po powrocie ze studiów we Francji wiąże się z Jerzym Giedroyciem i jest najwybitniejszym autorem wydawanych przez niego pism „Bunt Młodych” i „Polityka”. W opinii Józefa Czapskiego i Stanisława Mackiewicza był najlepszym publicystą pokolenia, do którego należeli również Stefan Kisielewski, Ksawery Pruszyński czy Stanisław Stomma.