Jest w prawie luka dot. dzieci nienarodzonych

W 2018 r. obchodzona będzie dziesiąta rocznica uchwalenia ustawy o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta – aktu prawnego stanowiącego kluczowy dla pacjentów drogowskaz postępowania w trakcie korzystania z szeroko rozumianych usług medycznych. Instytut Ordo Iuris zwraca uwagę na fakt, że dynamicznie rozwijająca się w ostatnich latach praktyka medyczna wyprzedza obecnie obowiązujące przepisy i prowadzi do sytuacji, w których dziecko nienarodzone staje się de facto pacjentem przez to, że jest ono odbiorcą świadczeń medycznych. Dlatego istnieje konieczność wprowadzenia zmian we wspomnianej Ustawie. W obecnym systemie prawnym dziecko poczęte pozostaje bowiem poza ochroną prawną przewidzianą dla pacjentów objętych zakresem szeroko rozumianego prawa medycznego oraz karnego i cywilnego. Jednocześnie już w 2009 roku resort zdrowia dostrzegał, że „wdrożenie idei wewnątrzmacicznej terapii płodu stwarza pojęcie płodu jako pacjenta”.

Analizując aktualny stan prawno-medyczny nie mamy wątpliwości, że gwarancje praw pacjenta muszą zostać rozszerzone na wcześniejszy etap rozwoju człowieka i dlatego wymagane są zmiany legislacyjne przyznające dziecku poczętemu statusu pacjenta. Propozycje legislacyjne są zatem prostą konsekwencją rozwoju medycyny – powiedział dr Błażej Kmieciak, koordynator Centrum Bioetyki Ordo Iuris.

Projekt nowelizacji ustawy o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta zaproponowany przez Ordo Iuris doprecyzowuje definicję pacjenta w taki sposób, aby w jej zakresie expressis verbis uwzględniony został człowiek na prenatalnym etapie rozwoju. Nie będzie zatem wątpliwości, że pacjentem jest każda osoba zwracająca się o udzielenie świadczeń zdrowotnych lub korzystająca ze świadczeń zdrowotnych.  W obecnym stanie prawnym wyłącznie matka dziecka uznawana jest za pacjenta i tylko jej przysługują gwarancje praw pacjenta. Jednocześnie projekt zwraca uwagę na szczególną sytuację, w jakiej znajduje się kobieta w ciąży i zapewnia rozszerzenie jej praw m.in. o prawo do informacji.

Pobierz PROJEKT NOWELIZACJI USTAWY O PRAWACH PACJENTA I RPP - projekt Ordo Iuris

Zdrowie dziecka poczętego należy do wartości chronionych konstytucyjnie, co podkreślił m.in. Trybunał Konstytucyjny. Proponowane zmiany zapewnią wewnętrzną konsekwencję obowiązujących już przepisów i zwiększą spójność systemu polskiego prawa. – powiedział Mec. Jerzy Kwaśniewski, Prezes Ordo Iuris.

Potrzebę zmian w polskim ustawodawstwie zgłasza także środowisko medyczne. „Brak ustawowego określenia dziecka poczętego mianem pacjenta, jednocześnie uniemożliwia mu korzystanie z pełni należnych praw w trakcie udzielania świadczeń zdrowotnych przez personel medyczny. Należy stworzyć takie prawo, które pozwoli na korzystanie ze świadczeń zdrowotnych odpowiadających aktualnemu stanowi wiedzy medycznej, prawo do poszanowania godności, prawo do leczenia bez bólu, a także prawo do godnej śmierci”. – powiedziała prof. Ewa Dmoch-Gajzlerska, członek Rady Naukowej Centrum Bioetyki Ordo Iuris.

W opinii Ordo Iuris projekt ustawy wyeliminuje z systemu prawnego przepisy dyskryminujące dzieci niepełnosprawne oraz nieuleczalnie chore, jak również wprowadza przepisy prowadzące do większego upodmiotowienia w prawie polskim dziecka nienarodzonego jako osoby i pacjenta. Proponowana zmiana przepisów ustawowych ma również na celu wskazanie na fundamentalną rolę, jaką w trakcie ciąży posiada prawo pacjenta do informacji.

Instytut na Rzecz Kultury Prawnej Ordo Iuris od dłuższego czasu analizuje przywołaną problematykę. Efektem tych prac była konferencja oraz wydana właśnie książka pt. „Prawa poczętego pacjenta. Zagadnienia interdyscyplinarne, teoria i praktyka”.

Ordo Iuris propozycję zmian przedstawi Ministerstwu Zdrowia oraz Rzecznikowi Praw Pacjenta.