IHS czy PAX? Wyjaśnienie wątpliwości w sprawie medalika św. Benedykta

Popularyzowana przez tynieckie opactwo wersja medalika św. Benedykta powstała w opactwie Beuron w XIX w. Teorie sugerujące, że ten model medalika jest nieortodoksyjny, benedyktyni nazywają „spiskowymi” i „krzywdzącymi”.

Oto wyjaśnienia tynieckiego opactwa:

Ze względu na powtarzające się wątpliwości dotyczące napisu „PAX” na medaliku św. Benedykta promowanym przez klasztor w Tyńcu i Wydawnictwo Benedyktynów TYNIEC, przypominamy parę podstawowych faktów:

1. Zastąpienie chrystogramu IHS słowem PAX nie wynika z żadnych antychrześcijańskich pobudek: wzór medalika, który jest popularyzowany, powstał w opactwie Beuron w XIX w. jako nowy projekt, choć nawiązujący do wcześniejszych wzorów, z okazji rocznicy istnienia opactwa Monte Cassino. Autorzy medalika zdecydowali się na umieszczenie na nim słowa, które funkcjonuje jako nieoficjalna dewiza zakonu benedyktynów: „pax”, czyli „pokój”. Najlepiej wyrażają to słowa Prologu Reguły, gdzie cytowany jest Psalm 34[33]: rzecze ci Bóg: „Skoro chcesz mieć prawdziwe i wieczne życie, powściągnij swój język od złego, od słów podstępnych twe wargi. Odstąp od złego, czyń dobro; szukaj pokoju, idź za nim”. PAX na medaliku św. Benedykta to powtórzenie słów Boga skierowanych do każdego chrześcijanina, wzywających do poszukiwania pokoju. Z pewnością nie służą temu krzywdzące teorie spiskowe, sugerujące, iż ten model medalika jest nieortodoksyjny.

2. Warto pamiętać, że benedyktyni beurońscy mogli mieć dobre powody, by zastąpić mono-gram IHS słowem PAX. Sam monogram bowiem powstał najprawdopodobniej wskutek błędnego przepisywania greckich liter IHC, tworzących w greckiej pisowni początek imienia Jezus (ΙΗΣΟΥΣ). Za samymi literami IHS nie kryją się więc słowa „Iesous Christos” (Christos przecież nie zaczyna się od samego „h”), ani tym bardziej sformułowanie Iesus Homini Salvator, „Jezus Zbawca Człowieka”, które zaczęto wiązać z tym chrystogramem dopiero setki lat po jego pojawieniu się.

3. Co więcej, w XIX w. znak IHS był już szeroko kojarzony przede wszystkim z jezuitami i zamienienie go słowem PAX mogło wiązać się z uszanowaniem praw Towarzystwa Jezusowego do tego chrystogramu. Znajduje się on w herbie obecnego papieża, który jest właśnie jezuitą.

4. Ponadto nie wolno zapomnieć, że dla chrześcijan nie ma pokoju bez Chrystusa: umieszczenie słowa PAX na medaliku musi odnosić do naszego Pana, który „jest naszym pokojem. On, który obie części [ludzkości] uczynił jednością, bo zburzył rozdzielający je mur: wrogość” (Ef 2,14). O Nim mówi prorok Izajasz: „Nazwano Go imieniem: Przedziwny Do-radca, Bóg Mocny, Odwieczny Ojciec, Książę Pokoju” (Iz 9,5). Podkreślamy to, prosząc jednocześnie w imię Chrystusa, Księcia Pokoju, o nietworzenie zbędnych podziałów.

By „upewnić o słuszności naszych intencji i by sprawić, że medalik św. Benedykta stanie się jeszcze szerzej znany”, tynieccy benedyktyni w ofercie swojego wydawnictwa udostępnili drewniany medalion ze starszym wzorem medalika – takim, na którym pojawia się chrystogram IHS, tzw. karawakę. Jej oryginał znajduje się na łuku nad jedną z kaplic bocznych tynieckiego kościoła. „Mamy nadzieję, że będzie to jasne potwierdzenie faktu, iż nie próbujemy zafałszować historii medalika i nie widzimy trudności w umieszczeniu monogramu IHS na samym medalu” – piszą mnisi na swojej stronie internetowej.

Dodatkowo udostępnili też filmik, na którym opat, o. Szymon Hiżycki, wyjaśnia symbolikę medalika św. Benedykta:

Poznaj historię i znaczenie medalika św. Benedykta - O. Opat Szymon Hiżycki OSB
Opactwo Benedyktynów w Tyńcu Medalik św. Benedykta to sakramentalium zawierające symbole i napisy związane z życiem św. Benedykta z Nursji (na awersie), oraz krzyż z pierwszymi literami wyrazów z modlitwy do tego świętego (na rewersie).

Awers medalionu przedstawia wizerunek św. Benedykta, który ubrany jest w strój zakonny z kapturem. Zakonnik trzyma w prawej ręce krzyż, a w lewej ręce – księgę, regułę zakonu. Na medaliku umieszczony jest także napis: Crux sancti patris Benedicti („Krzyż świętego ojca Benedykta”). U nóg świętego znajduje się kruk oraz mitra, symbol władzy opata.

Rewers medalika ma pośrodku wielki krzyż. Nad nim widnieje dewiza zakonu benedyktyńskiego: Pax – Pokój. Na czterech polach wyznaczonych przez ramiona krzyża znajdują się litery: C S P B – Crux Sancti Patris Benedicti (Krzyż Świętego Ojca Benedykta).

Na belce pionowej krzyża, od góry do dołu: C S S M L – Crux Sacra Sit Mihi Lux (Krzyż święty niech mi będzie światłem). Na belce poprzecznej: N D S M D – Non Draco Sit Mihi Dux (Diabeł – dosłownie: smok – niech nie będzie mi przewodnikiem).

Na obrzeżu medalika znajduje się modlitwa ukryta pod pierwszymi literami słów: V R S N S M V – S M Q L I V B: Vade retro Satana, Numquam Suade Mihi Vana – Sunt Mala Quae Libas, Ipse Venena Bibas (Idź precz szatanie, nie kuś mnie do próżności. Złe jest to co podsuwasz, sam pij truciznę).