Przyzwolenie na handel dziećmi

Wcześniej praktyka macierzyństwa zastępczego została potępiona przez Parlament Europejski i była przedmiotem dyskusji w Radzie Europy, w której przedstawiono projekt rezolucji stwierdzającej, że „podważa [ona] godność kobiety sprowadzając jej ciało i jego reprodukcyjną funkcję do zwykłego towaru”.

Piąta Sekcja Europejskiego Trybunału Praw Człowieka wydała wczoraj orzeczenie w połączonych sprawach Foulon i Bouvet przeciwko Francji. (sprawy nr 9063/14 i 10410/14). Trybunał uznał za niezgodną z przepisami Europejskiej Konwencji Praw Człowieka odmowę transkrypcji przez francuskie władze wydanych w Indiach aktów urodzenia dzieci ze względu na podejrzenie, że miała miejsce zakazana we Francji praktyka surogacji .

W sprawie Foulon francuski architekt zobowiązał się pokryć koszty związane z ciążą, opieką szpitalną i mieszkaniem oraz wypłacić kwotę odpowiadającą 1 300 EUR za prawidłowe żywienie oraz „komfort” biologicznej matki. W poświadczonym notarialnie oświadczeniu matka dziecka (będąca prawdopodobnie matką genetyczną) oddała je mężczyźnie wyrażając zgodę na „zabranie jej córki do Francji”. Podobnie, w sprawie Bouvet, matka surogatka urodziła dwoje dzieci, a indyjski akt urodzenia wskazywał jako ich rodziców 34-letnią obywatelkę Indii i 45-letniego Francuza prowadzącego homoseksualny tryb życia i pozostającego w stałej relacji z innym mężczyzną. Trybunał orzekł jednogłośnie naruszenie przez władze francuskie prawa do życia prywatnego dzieci (art. 8 Konwencji), przy czym jednocześnie stwierdził brak naruszenia Konwencji w odniesieniu do życia rodzinnego skarżących (§ 55-58).

Chociaż praktyka macierzyństwa zastępczego jest sprzeczna z prawem francuskim (art. 16 § 7 francuskiego Kodeksu cywilnego), a surogacja nosi znamiona handlu dziećmi definiowanego w prawie międzynarodowym jako „jakiekolwiek działanie w drodze którego dziecko przekazywane jest przez jakąkolwiek osobę innej osobie za wynagrodzeniem lub jakąkolwiek rekompensatą” (art. 2 lit. a. protokołu fakultatywnego do Konwencji ONZ o prawach dziecka z 25 maja 2000 r.), Trybunał nie podjął oceny okoliczności urodzenia dzieci i merkantylnej eksploatacji ich matek. Podobne rozstrzygnięcie zapadło już wcześniej w sprawie  Mennesson i Labasseprzeciwko Francji. O ile w tym ostatnim przypadku Trybunał wyraził przyzwolenie na umieszczenie dziecka urodzonego przez matkę zastępczą w małżeństwie jako związku mężczyzny i kobiety, o tyle w sprawach Foulon i Bouvet dzieci zostały skierowane odpowiednio pod opiekę osoby samotnej i pary prowadzącej homoseksualny tryb życia. Kształtowana przez ETPCz linia orzecznicza w zakresie macierzyństwa zastępczego budzi daleko idące wątpliwości co do zgodności z przepisami prawa międzynarodowego i legitymizuje działania naruszające podstawowe prawa człowieka.